Iran Islamic Republic of

Iranian citizenship is the indisputable right of every Iranian, and the government cannot withdraw citizenship from any Iranian unless he himself requests it or acquires the citizenship of another country. (Art. 41)

Foreign nationals may acquire Iranian citizenship within the framework of the laws. Citizenship may be withdrawn from such persons if another State accepts them as its citizens or if they request it. (Art. 42)

All legislation passed by the Islamic Consultative Assembly must be sent to the Guardian Council. The Guardian Council must review it within a maximum of ten days from its receipt with a view to ensuring its compatibility with the criteria of Islam and the Constitution. If it finds the legislation incompatible, it will return it to the Assembly for review. Otherwise the legislation will be deemed enforceable. (Art. 94)

The authority of the interpretation of the Constitution is vested with the Guardian Council, which is to be done with the consent of three-fourths of its members. (Art. 98)

In order to attain the objectives specified in Article 2, the government of the Islamic Republic of Iran has the duty of directing all its resources to the following goals:
…
3. free education and physical training for everyone at all levels, and the facilitation and expansion of higher education;
… (Art. 3)

The government must provide all citizens with free education up to end of secondary school, and must expand free higher education to the extent required by the country for attaining self-sufficiency. (Art. 30)

The economy of the Islamic Republic of Iran, with its objectives of achieving the economic independence of the society, uprooting poverty and deprivation, and fulfilling human needs in the process of development while preserving human liberty, is based on the following criteria:
1. the provision of basic necessities: … education, … (Art. 43)

…
it is the duty of the Islamic government to furnish all citizens with equal and appropriate opportunities, to provide them with work, and to satisfy their essential needs, so that the persistence of their progress may be assured. (The Economy is a Means, Not an End, Preamble)

Everyone has the right to choose any occupation he wishes, if it is not contrary to Islam and the public interests, and does not infringe the rights of others. The Government is bound, with due regard for the needs of society for a variety of employment for all people, to create the possibility of employment, and equal opportunities for obtaining it. (Art. 28)

The economy of the Islamic Republic of Iran, with its objectives of achieving the economic independence of the society, uprooting poverty and deprivation, and fulfilling human needs in the process of development while preserving human liberty, is based on the following criteria:
…
2. ensuring conditions and opportunities of employment for everyone, with a view to attaining full employment; placing the means of work at the disposal of everyone who is able to work but lacks the means, in the form of cooperatives, through granting interest free loans or recourse to any other legitimate means that neither results in the concentration or circulation of wealth in the hands of a few individuals or groups, nor turns the government into a major absolute employer. These steps must be taken with due regard for the requirements governing the general economic planning of the country at each stage of its growth;
3. the plan for the national economy, must be structured in such a manner that the form, content, and hours of work of every individual will allow him sufficient leisure and energy to engage, beyond his professional endeavour, in intellectual, political, and social activities leading to all-round development of his self, to take active part in leading the affairs of the country, improve his skills, and to make full use of his creativity;
4. respect for the right to choose freely one's occupation; refraining from compelling anyone to engage in a particular job; and preventing the exploitation of another's labour;
… (Art. 43)

In order to attain the objectives specified in Article 2, the government of the Islamic Republic of Iran has the duty of directing all its resources to the following goals:
…
9. the abolition of all forms of undesirable discrimination and the provision of equitable opportunities for all, in both the material and spiritual spheres;
…
14. securing the multifarious rights of all citizens, both women and men, and providing fair legal security for all, as well as the equality of all before the law;
… (Art. 3)

All people of Iran, whatever the ethnic group or tribe to which they belong, enjoy equal rights; and colour, race, language, and the like, do not bestow any privilege. (Art. 19)

All citizens of the country, both men and women, equally enjoy the protection of the law and enjoy all human, political, economic, social, and cultural rights, in conformity with Islamic criteria. (Art. 20)

In order to attain the objectives specified in Article 2, the government of the Islamic Republic of Iran has the duty of directing all its resources to the following goals:
…
7. ensuring political and social freedoms within the framework of the law;
…
14. securing the multifarious rights of all citizens, both women and men, and providing fair legal security for all, as well as the equality of all before the law;
… (Art. 3)

In accordance with the sacred verse "God does not forbid you to deal kindly and justly with those who have not fought against you because of your religion and who have not expelled you from your homes" [60:8], the government of the Islamic Republic of Iran and all Muslims are duty-bound to treat non-Muslims in conformity with good morals and the principles of Islamic justice and equity, and to respect their human rights. This principle applies to all who refrain from engaging in conspiracy or activity against Islam and the Islamic Republic of Iran. (Art. 14)

All citizens of the country, both men and women, equally enjoy the protection of the law and enjoy all human, political, economic, social, and cultural rights, in conformity with Islamic criteria. (Art. 20)

The dignity, life, property, rights, residence, and occupation of the individual are inviolate, except in cases sanctioned by law. (Art. 22)

In accordance with the sacred verse "God does not forbid you to deal kindly and justly with those who have not fought against you because of your religion and who have not expelled you from your homes" [60:8], the government of the Islamic Republic of Iran and all Muslims are duty-bound to treat non-Muslims in conformity with good morals and the principles of Islamic justice and equity, and to respect their human rights. This principle applies to all who refrain from engaging in conspiracy or activity against Islam and the Islamic Republic of Iran. (Art. 14)

No one is entitled to exercise his rights in a way injurious to others or detrimental to public interests. (Art. 40)

The judiciary is of vital importance in the context of safeguarding the rights of the people in accordance with the line followed by the Islamic movement, in order to prevent deviations within the Islamic nation. … (The Judiciary in the Constitution, Preamble)

The judiciary is an independent power, the protector of individual and social rights, responsible for the implementation of justice, and entrusted with the following duties:
1. investigating and passing judgement on grievances, violations of rights, and complaints; the resolving of litigation; the settling of disputes; and the taking of all necessary decisions and measures in the part of Probate Matters determined by law;
2. restoring public rights and promoting justice and legitimate freedoms:
… (Art. 156)

… no authority has the right to abrogate legitimate freedoms, not even by enacting laws and regulations for that purpose, under the pretext of preserving the independence and territorial integrity of the country. (Art. 9)

No one is entitled to exercise his rights in a way injurious to others or detrimental to public interests. (Art. 40)

…
The family is the fundamental unit of society and the main centre for the growth and excellence of human being. Compatibility with respect to belief and ideal, which provides the primary basis for man's development and growth, is the main consideration in the establishment of a family. It is the duty of the Islamic government to provide the necessary facilities for the attainment of this goal. This view of the family unit delivers woman from being regarded as an object or instrument in the service of promoting consumerism and exploitation. Not only does woman recover thereby her momentous and precious function of motherhood, rearing of ideologically committed human beings, she also assumes a pioneering social role and becomes the fellow struggler of man in all vital areas of life, thus, she is given greater responsibility and in Islamic view, she is accorded higher value and dignity. (Woman in the Constitution, Preamble)

Since the family is the fundamental unit of Islamic society, all laws, regulations, and pertinent programs must tend to facilitate the formation of a family, and to safeguard its sanctity and the stability of family relations on the basis of the law and the ethics of Islam. (Art. 10)

The official religion of Iran is Islam and the Twelver Ja'farî school [in usul al-Dîn and fiqh], and this principle will remain eternally immutable. Other Islamic schools, including the Hanafî, Shafi'î, Malikî, Hanbalî, and Zaydî, are to be accorded full respect, and their followers are free to act in accordance with their own jurisprudence in performing their religious rites. These schools enjoy official status in matters pertaining to religious education, affairs of personal status (marriage, divorce, inheritance, and wills) and related litigation in courts of law. … (Art. 12)

The government must ensure the rights of women in all respects, in conformity with Islamic criteria, and accomplish the following goals:
…
2. the protection of mothers, particularly during pregnancy and childbearing, and the protection of children without guardians;
3. establishing competent courts to protect and preserve the foundation and survival of the family;
4. the provision of special insurance for widows, and aged women and women without support;
5. the awarding of guardianship of children to worthy mothers, in order to protect the interests of the children, in the absence of a legal guardian. (Art. 21)

It is the right of every Iranian individual and family to possess housing commensurate with his needs. The government must provide basis for the implementation of this article, according priority to those whose need is greatest, in particular the rural population and the workers. (Art. 31)

The economy of the Islamic Republic of Iran, with its objectives of achieving the economic independence of the society, uprooting poverty and deprivation, and fulfilling human needs in the process of development while preserving human liberty, is based on the following criteria:
1. the provision of basic necessities for all citizens: housing, food, clothing, hygiene, medical treatment, education, and the necessary facilities for the establishment of a family;
… (Art. 43)

Zoroastrian, Jewish, and Christian Iranians are the only recognized religious minorities, who, within the limits of the law, are free to perform their religious rites and ceremonies, and to act according to their own canon in matters of personal affairs and religious education. (Art. 13)

In accordance with the sacred verse "God does not forbid you to deal kindly and justly with those who have not fought against you because of your religion and who have not expelled you from your homes" [60:8], the government of the Islamic Republic of Iran and all Muslims are duty-bound to treat non-Muslims in conformity with good morals and the principles of Islamic justice and equity, and to respect their human rights. This principle applies to all who refrain from engaging in conspiracy or activity against Islam and the Islamic Republic of Iran. (Art. 14)

All people of Iran, whatever the ethnic group or tribe to which they belong, enjoy equal rights; and colour, race, language, and the like, do not bestow any privilege. (Art. 19)

Parties, societies, political or professional associations, as well as religious societies, whether Islamic or pertaining to one of the recognized religious minorities, are permitted provided they do not violate the principles of independence, freedom, national unity, the criteria of Islam, or the basis of the Islamic Republic. No one may be prevented from participating in the aforementioned groups, or be compelled to participate in them. (Art. 26)

…
Not only does woman recover thereby her momentous and precious function of motherhood, rearing of ideologically committed human beings, she also assumes a pioneering social role and becomes the fellow struggler of man in all vital areas of life, thus, she is given greater responsibility and in Islamic view, she is accorded higher value and dignity. (Woman in the Constitution, Preamble)

In order to attain the objectives specified in Article 2, the government of the Islamic Republic of Iran has the duty of directing all its resources to the following goals:
…
8. the participation of the entire people in determining their political, economic, social, and cultural destiny;
… (Art. 3)

All citizens of the country, both men and women, equally enjoy the protection of the law and enjoy all human, political, economic, social, and cultural rights, in conformity with Islamic criteria. (Art. 20)

…
With due attention to this goal, the Constitution provides the basis of such participation by all members of society at all stages of the political decision-making process on which the destiny of the country depends. … (The Form of Government in Islam, Preamble)

In order to attain the objectives specified in Article 2, the government of the Islamic Republic of Iran has the duty of directing all its resources to the following goals:
…
7. ensuring political and social freedoms within the framework of the law;
8. the participation of the entire people in determining their political, economic, social, and cultural destiny;
… (Art. 3)

All citizens of the country, both men and women, equally enjoy the protection of the law and enjoy all human, political, economic, social, and cultural rights, in conformity with Islamic criteria. (Art. 20)

Parties, societies, political or professional associations, as well as religious societies, whether Islamic or pertaining to one of the recognized religious minorities, are permitted provided they do not violate the principles of independence, freedom, national unity, the criteria of Islam, or the basis of the Islamic Republic. No one may be prevented from participating in the aforementioned groups, or be compelled to participate in them. (Art. 26)

Parties, societies, political or professional associations, as well as religious societies, whether Islamic or pertaining to one of the recognized religious minorities, are permitted provided they do not violate the principles of independence, freedom, national unity, the criteria of Islam, or the basis of the Islamic Republic. No one may be prevented from participating in the aforementioned groups, or be compelled to participate in them. (Art. 26)

The Guardian Council has the responsibility of supervising the elections of the Assembly of Experts for Leadership, the President of the Republic, the Islamic Consultative Assembly, and the direct recourse to popular opinion and referenda. (Art. 99)

After the office of Leadership, the President is the highest official in the country. He is responsible for implementing the Constitution and acting as the head of the executive, except in matters directly concerned with (the office of) the Leadership. (Art. 113)

The President is elected for a four-year term by the direct vote of the people. His re-election for a successive term is permissible only once. (Art. 114)

The President must be elected from among religious and political personalities possessing the following qualifications:
Iranian origin; Iranian nationality; administrative capacity and resourcefulness; a good past-record; trustworthiness and piety; convinced belief in the fundamental principles of the Islamic Republic of Iran and the official madhhab of the country. (Art. 115)

Ministers will be appointed by the President and will be presented to the Assembly for a vote of confidence. With the change of Assembly, a new vote of confidence will not be necessary. The number of ministers and the jurisdiction of each will be determined by law. (Art. 133)

The President is the head of the Council of Ministers. He supervises the work of the ministers and takes all necessary measures to coordinate the decisions of Council of Ministers and Cabinet of the government.
… (Art. 134)

The functions of the legislature are to be exercised through the Islamic Consultative Assembly, consisting of the elected representatives of the people. … (Art. 58)

The Islamic Consultative Assembly is constituted by the representatives of the people elected directly and by secret ballot. The qualifications of voters and candidates, as well as the quality of election, will be specified by law. (Art. 62)

There are to be two hundred seventy members of the Islamic Consultative Assembly which, keeping in view the human, political, geographic and other similar factors, may increase by not more than twenty for each ten-year period from the date of the national referendum of the year 1368 of the solar Islamic calendar. The Zoroastrians and Jews will each elect one representative; Assyrian and Chaldean Christians will jointly elect one representative; and Armenian Christians in the north and those in the south of the country will each elect one representative.
The limits of the election constituencies and the number of representatives will be determined by law. (Art. 64)

The official religion of Iran is Islam and the Twelver Ja'farî school [in usul al-Dîn and fiqh], and this principle will remain eternally immutable. Other Islamic schools, including the Hanafî, Shafi'î, Malikî, Hanbalî, and Zaydî, are to be accorded full respect, and their followers are free to act in accordance with their own jurisprudence in performing their religious rites. These schools enjoy official status in matters pertaining to religious education, affairs of personal status (marriage, divorce, inheritance, and wills) and related litigation in courts of law. … (Art. 12)

The dignity, life, property, rights, residence, and occupation of the individual are inviolate, except in cases sanctioned by law. (Art. 22)

It is the right of every Iranian individual and family to possess housing commensurate with his needs. The government must provide the basis for the implementation of this article, according priority to those whose need is greatest, in particular the rural population and the workers. (Art. 31)

Private ownership, legitimately acquired, is to be respected. The relevant criteria are determined by law. (Art. 47)

The Islamic Republic is a system based on belief in:
…
6. the exalted dignity and value of man, and his freedom coupled with responsibility before God; that by

... c. negation of all forms of oppression, both the infliction of and the submission to it, and of dominance, both its imposition and its acceptance, equity, justice, political, economic, social, and cultural independence, and national solidarity are secured. (Art. 2)

All forms of torture for the purpose of extracting confession or acquiring information are forbidden. … (Art. 38)

The economy of the Islamic Republic of Iran, with its objectives of achieving the economic independence of the society, uprooting poverty and deprivation, and fulfilling human needs in the process of development while preserving human liberty, is based on the following criteria:
…
4. respect for the right to choose freely an occupation; refraining from compelling anyone to engage in a particular job; and preventing the exploitation of another's labour;
… (Art. 43)

In order to attain the objectives specified in Article 2, the government of the Islamic Republic of Iran has the duty of directing all its resources to the following goals:
…
12. Building a valid and just economic system, in accordance with Islamic criteria, in order to create welfare, eliminate poverty, and abolish all forms of deprivation with respect to food, housing, work, health care, and the provision of social insurance for all;
… (Art. 3)

Since the family is the fundamental unit of Islamic society, all laws, regulations, and pertinent programs must tend to facilitate the formation of a family, and to safeguard its sanctity and the stability of family relations on the basis of the law and the ethics of Islam. (Art. 10)

The government must ensure the rights of women in all respects, in conformity with Islamic criteria, and accomplish the following goals:
…
2. the protection of mothers, particularly during pregnancy and childbearing, and the protection of children without guardians;
3. establishing competent courts to protect and preserve the foundation and survival of the family;
4. the provision of special insurance for widows, and aged women and women without support;
5. the awarding of guardianship of children to worthy mothers, in order to protect the interests of the children, in the absence of a legal guardian. (Art. 21)

The economy of the Islamic Republic of Iran, with its objectives of achieving the economic independence of the society, uprooting poverty and deprivation, and fulfilling human needs in the process of development while preserving human liberty, is based on the following criteria:
1. the provision of basic necessities for all citizens: housing, food, clothing, hygiene, medical treatment, education, and the necessary facilities for the establishment of a family;
… (Art. 43)

All civil, penal, financial, economic, administrative, cultural, military, political, and other laws and regulations must be based on Islamic criteria. This principle applies absolutely and generally to all articles of the Constitution as well as to all other laws and regulations, and the fuqaha' of the Guardian Council shall determine this matter. (Art. 4)

The Islamic Consultative Assembly cannot enact laws contrary to the official religion of the country or to the Constitution. It is the duty of the Guardian Council to determine whether a violation has occurred, in accordance with Article 96. (Art. 72)

…
The Constitution of the Islamic Republic of Iran sets forth the cultural, social, political, and economic institutions of Iranian society on the basis of Islamic principles and norms, which represent the earnest aspiration of the Islamic Ummah. This basic aspiration was made explicit by the very nature of the great Islamic Revolution of Iran, as well as the course of the Muslim people's struggle, from its beginning until victory, as reflected in the decisive and forceful slogans raised by all segments of the populations. Now, at the threshold of this great victory, our nation, with all its being, seeks its fulfilment.
… (Preamble)

…
It now intends to establish an ideal and model society on the basis of Islamic norms. The mission of the Constitution is to realize the ideological objectives of the movement and to create conditions conducive to the development of man in accordance with the noble and universal values of Islam.
… (The Form of Government in Islam, Preamble)

The judiciary is of vital importance in the context of safeguarding the rights of the people in accordance with the line followed by the Islamic movement, in order to prevent deviations within the Islamic nation. Provision has therefore been made for the creation of a judicial system based on Islamic justice and operated by just judges with meticulous knowledge of the Islamic laws. This system, because of its essentially sensitive nature and the need for full ideological conformity, must be free from every kind of unhealthy relation and connection (this is in accordance with the Qur'anic verse "When you judge among the people, judge with justice" [4:58]). (The Judiciary in the Constitution, Preamble)

The form of government of Iran is that of an Islamic Republic, that people of Iran on the basis of their long-standing belief in the sovereignty of truth and Qur’anic justice, …
voted in favour of it. (Art. 1)

The Islamic Republic is a system based on belief in:
1. The One God (as stated in the phrase "There is no god except Allah"), His exclusive sovereignty and right to legislate, and the necessity of submission to His commands;
2. Divine revelation and its fundamental role in setting forth the laws;
… (Art. 2)

All civil, penal, financial, economic, administrative, cultural, military, political, and other laws and regulations must be based on Islamic criteria. This principle applies absolutely and generally to all articles of the Constitution as well as to all other laws and regulations, and the fuqaha' of the Guardian Council shall determine this matter. (Art. 4)

Since the family is the fundamental unit of Islamic society, all laws, regulations, and pertinent programs must tend to facilitate the formation of a family, and to safeguard its sanctity and the stability of family relations on the basis of the law and the ethics of Islam. (Art. 10)

The official religion of Iran is Islam and the Twelver Ja'farî school [in usul al-Dîn and fiqh], and this principle will remain eternally immutable. Other Islamic schools, including the Hanafî, Shafi'î, Malikî, Hanbalî, and Zaydî, are to be accorded full respect, and their followers are free to act in accordance with their own jurisprudence in performing their religious rites. These schools enjoy official status in matters pertaining to religious education, affairs of personal status (marriage, divorce, inheritance, and wills) and related litigation in courts of law. In regions of the country where Muslims following any one of these schools of fiqh constitute the majority, local regulations, within the bounds of the jurisdiction of local councils, are to be in accordance with the respective school of fiqh, without infringing upon the rights of the followers of other schools. (Art. 12)

All citizens of the country, both men and women, equally enjoy the protection of the law and enjoy all human, political, economic, social, and cultural rights, in conformity with Islamic criteria. (Art. 20)

The Islamic Consultative Assembly cannot enact laws contrary to the official religion of the country or to the Constitution. It is the duty of the Guardian Council to determine whether a violation has occurred, in accordance with Article 96. (Art. 72)

All legislation passed by the Islamic Consultative Assembly must be sent to the Guardian Council. The Guardian Council must review it within a maximum of ten days from its receipt with a view to ensuring its compatibility with the criteria of Islam and the Constitution. If it finds the legislation incompatible, it will return it to the Assembly for review. Otherwise the legislation will be deemed enforceable. (Art. 94)

After the demise of the eminent marji' al-taqlid and great leader of the universal Islamic revolution, and founder of the Islamic Republic of Iran, Ayatullah al-'Uzma Imam Khumayni--quddisa sirruh al-sharif--who was recognised and accepted as marji' and Leader by a decisive majority of the people, the task of appointing the Leader shall be vested with the experts elected by the people. The Leadership Experts will review and consult among themselves concerning all the fuqaha' possessing the qualifications specified in Articles 5 and 109. In the event they find one of them better versed in Islamic regulations, the subjects of the fiqh, or in political and social issues, or possessing general popularity or special prominence for any of the qualifications mentioned in Article 109, they shall elect him as the Leader. Otherwise, in the absence of such a superiority, they shall elect and declare one of them as the Leader. The Leader thus elected by the Assembly of Experts shall assume all the powers of the wilayat al-amr and all the responsibilities arising therefrom.
The Leader is equal with the rest of the people of the country in the eyes of law. (Art. 107)

…
The contents of the Articles of the Constitution related to the Islamic character of the political system; the basis of all the rules and regulations according to Islamic criteria; the religious footing; the objectives of the Islamic Republic of Iran; the democratic character of the government; the wilayat al-'amr; the Imamate of Ummah; and the administration of the affairs of the country based on national votes, official religion of Iran [Islam] and the school [Twelver Ja'fari] are unalterable. (Art. 177)

Through the creation of Islamic social infrastructures, all the human recources that hitherto served the multifaceted foreign exploitation shall regain their true identity and human rights. As a part of this natural recovery, it is only natural that women should benefit from a particularly large augmentation of their rights, because of the greater oppression that they suffered under the taghuti regime.
The family is the fundamental unit of society and the main centre for the growth and excellence of human being. Compatibility with respect to belief and ideal, which provides the primary basis for man's development and growth, is the main consideration in the establishment of a family. It is the duty of the Islamic government to provide the necessary facilities for the attainment of this goal. This view of the family unit delivers woman from being regarded as an object or as an instrument in the service of promoting consumerism and exploitation. Not only does woman recover thereby her momentous and precious function of motherhood, rearing of ideologically committed human beings, she also assumes a pioneering social role and becomes the fellow struggler of man in all vital areas of life, thus, she is given greater responsibility and in Islamic view, she is accorded higher value and dignity. (Woman in the Constitution, Preamble)

The government must ensure the rights of women in all respects, in conformity with Islamic criteria, and accomplish the following goals:
1. create a favourable environment for the growth of woman’s personality and the restoration of her rights, both the material and spiritual;
2. the protection of mothers, particularly during pregnancy and childbearing, and the protection of children without guardians;
3. establishing competent courts to protect and preserve the foundation and survival of the family;
4. the provision of special insurance for widows, and aged women and women without support;
5. the awarding of guardianship of children to worthy mothers, in order to protect the interests of the children, in the absence of a legal guardian. (Art. 21)

تابعیت‏ کشور ایران‏ حق‏ مسلم‏ هر فرد ایرانی است و دولت‏ نمی‌تواند از هیچ‏ ایرانی سلب‏ تابعیت‏ کند، مگر به‏ درخواست‏ خود او یا در صورتی که‏ به‏ تابعیت‏ کشور دیگری درآید. (اصل 41)

اتباع‏ خارجه‏ می‌توانند در حدود قوانین‏ به‏ تابعیت‏ ایران‏ در آیند و سلب‏ تابعیت‏ اینگونه‏ اشخاص‏ در صورتی ممکن‏ است‏ که‏ دولت‏ دیگری تابعیت‏ آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست‏ کنند. (اصل 42)

کلیه‏ مصوبات‏ مجلس‏ شورای اسلامی باید به‏ شورای نگهبان‏ فرستاده‏ شود. شورای نگهبان‏ موظف‏ است‏ آن‏ را حداکثر ظرف‏ ده‏ روز از تاریخ‏ وصول‏ از نظر انطباق‏ بر موازین‏ اسلام‏ و قانون‏ اساسی مورد بررسی قرار دهد و چنانچه‏ آن‏ را مغایر ببیند برای تجدید نظر به‏ مجلس‏ بازگرداند. در غیر این‏ صورت‏ مصوبه‏ قابل‏ اجرا است‏. (اصل 94)

تفسیر قانون‏ اساسی به‏ عهده‏ شورای نگهبان‏ است‏ که‏ با تصویب‏ سه‏ چهارم‏ آنان‏ انجام‏ می‌شود. (اصل 98)

دولت‏ جمهوری اسلامی ایران‏ موظف‏ است‏ برای نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای امور زیر به‏ کار برد:
…
3- آموزش‏ و پرورش‏ و تربیت‏ بدنی رایگان‏ برای همه‏ در تمام‏ سطوح‏، و تسهیل‏ و تعمیم‏ آموزش‏ عالی
… (اصل 3)

دولت‏ موظف‏ است‏ وسایل‏ آموزش‏ و پرورش‏ رایگان‏ را برای همه‏ ملت‏ تا پایان‏ دوره‏ متوسطه‏ فراهم‏ سازد و وسایل‏ تحصیلات‏ عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به‏ طور رایگان‏ گسترش‏ دهد. (اصل 30)

برای تأمین‏ استقلال‏ اقتصادی جامعه‏ و ریشه‌کن‏ کردن‏ فقر و محرومیت‏ و برآوردن‏ نیازهای انسان‏ در جریان‏ رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران‏ بر اساس‏ ضوابط زیر استوار می‌شود:
1- تأمین‏ نیازهای اساسی: … آموزش‏ و پرورش‏ … (اصل 43)

…
تأمین امکانات مساوی و متناسب و ایجاد کار برای همه افراد و رفع نیازهای ضروری جهت استمرار حرکت تکاملی او برعهده حکومت اسلامی است. (اقتصاد وسیله است نه هدف، مقدمه)

هر کس‏ حق‏ دارد شغلی را که‏ بدان‏ مایل‏ است‏ و مخالف‏ اسلام‏ و مصالح‏ عمومی و حقوق‏ دیگران‏ نیست‏ برگزیند. دولت‏ موظف‏ است‏ با رعایت‏ نیاز جامعه‏ به‏ مشاغل‏ گوناگون‏، برای همه‏ افراد امکان‏ اشتغال‏ به‏ کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل‏ ایجاد نماید. (اصل 28)

برای تأمین‏ استقلال‏ اقتصادی جامعه‏ و ریشه‌کن‏ کردن‏ فقر و محرومیت‏ و برآوردن‏ نیازهای انسان‏ در جریان‏ رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران‏ بر اساس‏ ضوابط زیر استوار می‌شود:
…
2- تأمین‏ شرایط و امکانات‏ کار برای همه‏ به‏ منظور رسیدن‏ به‏ اشتغال‏ کامل‏ و قرار دادن‏ وسایل‏ کار در اختیار همه‏ کسانی که‏ قادر به‏ کارند ولی وسایل‏ کار ندارند، در شکل‏ تعاونی، از راه‏ وام‏ بدون‏ بهره‏ یا هر راه‏ مشروع‏ دیگر که‏ نه‏ به‏ تمرکز و تداول‏ ثروت‏ در دست‏ افراد و گروه‏های خاص‏ منتهی شود و نه‏ دولت‏ را به‏صورت‏ یک کارفرمای بزرگ‏ مطلق‏ درآورد. این‏ اقدام‏ باید با رعایت‏ ضرورت‏های حاکم‏ بر برنامه‏ریزی عمومی اقتصاد کشور در هر یک از مراحل‏ رشد صورت‏ گیرد.
3- تنظیم‏ برنامه‏ اقتصادی کشور به‏ صورتی که‏ شکل‏ و محتوا و ساعت‏ کار چنان‏ باشد که‏ هر فرد علاوه‏ بر تلاش‏ شغلی، فرصت‏ و توان‏ کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی و شرکت‏ فعال‏ در رهبری کشور و افزایش‏ مهارت‏ و ابتکار داشته‏ باشد.
4- رعایت‏ آزادی انتخاب‏ شغل‏، و عدم‏ اجبار افراد به‏ کاری معین‏ و جلوگیری از بهره‌‌کشی از کار دیگری.
… (اصل 43)

دولت‏ جمهوری اسلامی ایران‏ موظف‏ است‏ برای نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای امور زیر به‏ کار برد:
…
9- رفع تبعیضات‏ ناروا و ایجاد امکانات‏ عادلانه‏ برای همه‏، در تمام‏ زمینه‏های مادی و معنوی.
…
14- تأمین‏ حقوق‏ همه‏جانبه‏ افراد از زن‏ و مرد و ایجاد امنیت‏ قضایی عادلانه‏ برای همه‏ و تساوی عموم‏ در برابر قانون‏.
… (اصل 3)

مردم‏ ایران‏ از هر قوم‏ و قبیله‏ که‏ باشند از حقوق‏ مساوی برخوردارند و رنگ‏، نژاد، زبان‏ و مانند اینها سبب‏ امتیاز نخواهد بود. (اصل 19)

همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند. (اصل 20)

دولت‏ جمهوری اسلامی ایران‏ موظف‏ است‏ برای نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای امور زیر به‏ کار برد: … 7- تأمین‏ آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون‏. … 14- تأمین‏ حقوق‏ همه‏جانبه‏ افراد از زن‏ و مرد و ایجاد امنیت‏ قضایی عادلانه‏ برای همه‏ و تساوی عموم‏ در برابر قانون‏. … (اصل 3)

به‏ حکم‏ آیه‏ شریفه‏ "لاینهاکم‏ الله‏ عن‏ الدین‏ لم‏ یقاتلوکم‏ فی‏ الدین‏ و لم‏ یخرجوکم‏ من‏ دیارکم‏ ان‏ تبروهم‏ و تقسطوا الیهم‏ ان‏ الله‏ یحب‏ المقسطین‏" دولت‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ و مسلمانان‏ موظفند نسبت‏ به‏ افراد غیر مسلمان‏ با اخلاق‏ حسنه‏ و قسط و عدل‏ اسلامی‏ عمل‏ نمایند و حقوق‏ انسانی‏ آنان‏ را رعایت‏ کنند. این‏ اصل‏ در حق‏ کسانی‏ اعتبار دارد که‏ بر ضد اسلام‏ و جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ توطئه‏ و اقدام‏ نکنند. (اصل 14)

همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند. (اصل 20)

حیثیت‏، جان‏، مال‏، حقوق‏، مسکن‏ و شغل‏ اشخاص‏ از تعرض‏ مصون‏ است‏ مگر در مواردی‏ که‏ قانون‏ تجویز کند. (اصل 22)

به‏ حکم‏ آیه‏ شریفه‏ "لاینهاکم‏ الله‏ عن‏ الدین‏ لم‏ یقاتلوکم‏ فی‏ الدین‏ و لم‏ یخرجوکم‏ من‏ دیارکم‏ ان‏ تبروهم‏ و تقسطوا الیهم‏ ان‏ الله‏ یحب‏ المقسطین‏" دولت‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ و مسلمانان‏ موظفند نسبت‏ به‏ افراد غیر مسلمان‏ با اخلاق‏ حسنه‏ و قسط و عدل‏ اسلامی‏ عمل‏ نمایند و حقوق‏ انسانی‏ آنان‏ را رعایت‏ کنند. این‏ اصل‏ در حق‏ کسانی‏ اعتبار دارد که‏ بر ضد اسلام‏ و جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ توطئه‏ و اقدام‏ نکنند. (اصل 14)

هیچکس‏ نمی‌تواند اعمال‏ حق‏ خویش‏ را وسیله‏ اضرار به‏ غیر یا تجاوز به‏ منافع عمومی قرار دهد. (اصل 40)

مساله قضاء در رابطه با پاسداری از حقوق مردم در خط حرکت اسلامی، به منظور پیشگیری از انحرافات موضعی در درون امت اسلامی امری است حیاتی، … (قضاء در قانون اساسی، مقدمه) 

قوه‏ قضائیه‏ قوه‏ای است‏ مستقل‏ که‏ پشتیبان‏ حقوق‏ فردی و اجتماعی و مسئول‏ تحقق‏ بخشیدن‏ به‏ عدالت‏ و عهده‏دار وظایف‏ زیر است‏:
1- رسیدگی و صدور حکم‏ در مورد تظلمات‏، تعدیات‏، شکایات‏، حل‏ و فصل‏ دعاوی و رفع خصومات‏ و اخذ تصمیم‏ و اقدام‏ لازم‏ در آن‏ قسمت‏ از امور حسبیه‏، که‏ قانون‏ معین‏ میکند.
‎‎‎‎‎‎2 - احیای‏ حقوق‏ عامه‏ و گسترش‏ عدل‏ و آزادیهای‏ مشروع‏.
… (اصل 156)

(هیچ‏ مقامی حق‏ ندارد به ‏نام‏ حفظ استقلال‏ و تمامیت‏ ارضی کشور آزادی‌های مشروع‏ را، هر چند با وضع قوانین‏ و مقررات‏، سلب‏ کند. (اصل 9 …

هیچکس‏ نمی‌تواند اعمال‏ حق‏ خویش‏ را وسیله‏ اضرار به‏ غیر یا تجاوز به‏ منافع عمومی قرار دهد. (اصل 40)

…
خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و توافق عقیدتی و آرمانی در تشکیل خانواده که زمینه‌ساز اصلی حرکت تکاملی و رشدیابنده انسان است اصل اساسی بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است. زن در چنین برداشتی از واحد خانواده، از حالت (شیء بودن) و یا (ابزار کار بودن) در خدمت اشاعه مصرف‌زدگی و استثمار، خارج شده و ضمن بازیافتن وظیفه خطیر و پر ارج مادری در پرورش انسان‌های مکتبی پیش‌آهنگ خود همرزم مردان در میدا‌ن‌های فعال حیات می‌باشد و در نتیجه پذیرای مسؤلیتی خطیرتر و در دیدگاه اسلامی برخوردار از ارزش و کرامتی والاتر خواهد بود. (زن در قانون اساسی، مقدمه)

از آنجا که‏ خانواده‏ واحد بنیادی جامعه‏ اسلامی است‏، همه‏ قوانین‏ و مقررات‏ و برنامه‏ریزی‌های مربوط باید در جهت‏ آسان کردن‏ تشکیل‏ خانواده‏، پاسداری از قداست‏ آن‏ و استواری روابط خانوادگی بر پایه‏ حقوق‏ و اخلاق‏ اسلامی باشد. (اصل 10)

دین‏ رسمی ایران‏، اسلام‏ و مذهب‏ جعفری اثنی عشری است‏ و این‏ اصل‏ الی‌الابد غیرقابل‏ تغییر است‏ و مذاهب‏ دیگر اسلامی اعم‏ از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام‏ کامل‏ میباشند و پیروان‏ این‏ مذاهب‏ در انجام‏ مراسم‏ مذهبی، طبق‏ فقه‏ خودشان‏ آزادند و در تعلیم‏ و تربیت‏ دینی و احوال‏ شخصیه (ازدواج‏، طلاق‏، ارث‏ و وصیت) و دعاوی مربوط به‏ آن‏ در دادگاه‏ها رسمیت‏ دارند و. ... (اصل 12)

دولت‏ موظف‏ است‏ حقوق‏ زن‏ را در تمام‏ جهات‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلامی تضمین‏ نماید و امور زیر را انجام‏ دهد:
…
2- حمایت‏ مادران‏، به‌خصوص در دوران‏ بارداری و حضانت‏ فرزند، و حمایت‏ از کودکان‏ بی‌سرپرست‏.
3- ایجاد دادگاه‏ صالح‏ برای حفظ کیان‏ و بقای خانواده‏.
4- ایجاد بیمه‏ خاص‏ بیوگان‏ و زنان‏ سالخورده‏ و بی‌سرپرست‏.
5- اعطای قیمومت‏ فرزندان‏ به‏ مادران‏ شایسته‏ در جهت‏ غبطه‏ آنها در صورت‏ نبودن‏ ولی شرعی. (اصل 21)

داشتن‏ مسکن‏ متناسب‏ با نیاز، حق‏ هر فرد و خانواده‏ ایرانی است‏. دولت‏ موظف‏ است‏ با رعایت‏ اولویت‏ برای آنها که‏ نیازمندترند به‏خصوص‏ روستانشینان‏ و کارگران‏ زمینه‏ اجرای این‏ اصل‏ را فراهم‏ کند. (اصل 31)

برای تأمین‏ استقلال‏ اقتصادی جامعه‏ و ریشه‌کن‏ کردن‏ فقر و محرومیت‏ و برآوردن‏ نیازهای انسان‏ در جریان‏ رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران‏ بر اساس‏ ضوابط زیر استوار می‌شود:
1- تأمین‏ نیازهای اساسی: مسکن‏، خوراک، پوشاک، بهداشت‏، درمان‏، آموزش‏ و پرورش‏ و امکانات‏ لازم‏ برای تشکیل‏ خانواده‏ برای همه‏.
… (اصل 43)

ایرانیان‏ زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته‏ می‌شوند که‏ در حدود قانون‏ در انجام‏ مراسم‏ دینی خود آزادند و در احوال‏ شخصیه‏ و تعلیمات‏ دینی بر طبق‏ آیین‏ خود عمل‏ می‌کنند. (اصل 13)

به‏ حکم‏ آیه‏ شریفه‏ "لاینهاکم‏ الله‏ عن‏ الدین‏ لم‏ یقاتلوکم‏ فی‏ الدین‏ و لم‏ یخرجوکم‏ من‏ دیارکم‏ ان‏ تبروهم‏ و تقسطوا الیهم‏ ان‏ الله‏ یحب‏ المقسطین‏" دولت‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ و مسلمانان‏ موظفند نسبت‏ به‏ افراد غیر مسلمان‏ با اخلاق‏ حسنه‏ و قسط و عدل‏ اسلامی‏ عمل‏ نمایند و حقوق‏ انسانی‏ آنان‏ را رعایت‏ کنند. این‏ اصل‏ در حق‏ کسانی‏ اعتبار دارد که‏ بر ضد اسلام‏ و جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏ توطئه‏ و اقدام‏ نکنند. (اصل 14)

مردم‏ ایران‏ از هر قوم‏ و قبیله‏ که‏ باشند از حقوق‏ مساوی برخوردارند و رنگ‏، نژاد، زبان‏ و مانند اینها سبب‏ امتیاز نخواهد بود. (اصل 19)

احزاب‏، جمعیت‏ها، انجمن‏های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیتهای دینی شناخته‏ شده‏ آزادند، مشروط به‏ این‏ که‏ اصول‏ استقلال‏، آزادی، وحدت‏ ملی، موازین‏ اسلامی و اساس‏ جمهوری اسلامی را نقض‏ نکنند. هیچکس‏ را نمی‌توان‏ از شرکت‏ در آنها منع کرد یا به‏ شرکت‏ در یکی از آنها مجبور ساخت‏. (اصل 26)

…
زن در چنین برداشتی از واحد خانواده، از حالت (شئ بودن) و یا (ابزار کار بودن) در خدمت اشاعه مصرف‌زدگی و استثمار، خارج شده و ضمن بازیافتن وظیفه خطیر و پر ارج مادری در پرورش انسانهای مکتبی پیش آهنگ و خود همرزم مردان در میدان‌های فعال حیات می‌باشد و در نتیجه پذیرای مسئولیتی خطیرتر و در دیدگاه اسلامی برخوردار از ارزش و کرامتی والاتر خواهد بود. (زن در قانون اساسی، مقدمه)

دولت‏ جمهوری اسلامی ایران‏ موظف‏ است‏ برای نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای امور زیر به‏ کار برد:
…
8- مشارکت‏ عامه‏ مردم‏ در تعیین‏ سرنوشت‏ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش‏.
… (اصل 3)

همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند. (اصل 20)

…
با توجه به این جهت قانون اساسی زمینه چنین مشارکتی را در تمام مراحل تصمیم‌گیری‌های سیاسی و سرنوشت‌ساز برای همه افراد اجتماع فراهم می‌سازد … (شیوه حکومت در اسلام، مقدمه)

دولت‏ جمهوری اسلامی ایران‏ موظف‏ است‏ برای نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای امور زیر به‏ کار برد:
…
7- تأمین‏ آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون‏.
8- مشارکت‏ عامه‏ مردم‏ در تعیین‏ سرنوشت‏ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش‏.
… (اصل 3)

همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند. (اصل 20)

احزاب‏، جمعیت‏ها، انجمن‏های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیتهای دینی شناخته‏ شده‏ آزادند، مشروط به‏ این‏ که‏ اصول‏ استقلال‏، آزادی، وحدت‏ ملی، موازین‏ اسلامی و اساس‏ جمهوری اسلامی را نقض‏ نکنند. هیچکس‏ را نمی‌توان‏ از شرکت‏ در آنها منع کرد یا به‏ شرکت‏ در یکی از آنها مجبور ساخت‏. (اصل 26)

احزاب‏، جمعیت‏ها، انجمن‏های سیاسی و صنفی و انجمنهای اسلامی یا اقلیتهای دینی شناخته‏ شده‏ آزادند، مشروط به‏ این‏ که‏ اصول‏ استقلال‏، آزادی، وحدت‏ ملی، موازین‏ اسلامی و اساس‏ جمهوری اسلامی را نقض‏ نکنند. هیچکس‏ را نمی‌توان‏ از شرکت‏ در آنها منع کرد یا به‏ شرکت‏ در یکی از آنها مجبور ساخت‏. (اصل 26)

شورای نگهبان‏ نظارت‏ بر انتخابات‏ مجلس‏ خبرگان‏ رهبری، ریاست‏ جمهوری، مجلس‏ شورای اسلامی و مراجعه‏ به‏ آراء عمومی و همه‏ پرسی را برعهده‏ دارد. (اصل 99)

پس‏ از مقام‏ رهبری رئیس‏جمهور عالی‌ترین‏ مقام‏ رسمی کشور است‏ و مسئولیت‏ اجرای قانون‏ اساسی و ریاست‏ قوه‏ مجریه‏ را جز در اموری که‏ مستقیماً به‏ رهبری مربوط می‌شود، برعهده‏ دارد. (اصل 113)

رئیس‏جمهور برای مدت‏ چهار سال‏ با رأی مستقیم‏ مردم‏ انتخاب‏ می‌شود و انتخاب‏ مجدد او به‏ صورت‏ متوالی تنها برای یک دوره‏ بلامانع است.‏ (اصل 114)

رئیس‏جمهور باید از میان‏ رجال‏ مذهبی و سیاسی که‏ واجد شرایط زیر باشند انتخاب‏ گردد:
ایرانی‌الاصل‏، تابع ایران‏، مدیر و مدبر، دارای حسن‏ سابقه‏ و امانت‏ و تقوی، مؤمن‏ و معتقد به‏ مبانی جمهوری اسلامی ایران‏ و مذهب‏ رسمی کشور. (اصل 115)

وزرا توسط رئیس‏جمهور تعیین‏ و برای گرفتن‏ رأی اعتماد به‏ مجلس‏ معرفی می‌شوند با تغییر مجلس‏، گرفتن‏ رأی اعتماد جدید برای وزرا لازم‏ نیست‏. تعداد وزیران‏ و حدود اختیارات‏ هر یک از آنان‏ را قانون‏ معین‏ میکند. (اصل 133)

ریاست‏ هیات‏وزیران‏ با رئیس‏جمهور است‏ که‏ بر کار وزیران‏ نظارت‏ دارد و با اتخاذ تدابیر لازم‏ به‏ هماهنگ‏ ساختن‏ تصمیم‏های وزیران‏ و هیأت دولت‏ می‌پردازد
… (اصل 134)

اعمال‏ قوه‏ مقننه‏ از طریق‏ مجلس‏ شورای اسلامی است‏ که‏ از نمایندگان‏ منتخب‏ مردم‏ تشکیل‏ می‌شود. … (اصل 58)

مجلس‏ شورای اسلامی از نمایندگان‏ ملت‏ که‏ به‏طور مستقیم‏ و با رأی مخفی انتخاب‏ می‌شوند تشکیل‏ می‌گردد. شرایط انتخاب‏ کنندگان‏ و انتخاب‏ شوندگان‏ و کیفیت‏ انتخابات‏ را قانون‏ معین‏ خواهد کرد. (اصل 62)

عده‏ نمایندگان‏ مجلس‏ شورای اسلامی دویست‏ و هفتاد نفر است‏ و از تاریخ‏ همه‏پرسی سال‏ یک هزار و سیصد و شصت‏ و هشت‏ هجری شمسی پس‏ از هر ده‏ سال‏، با در نظر گرفتن‏ عوامل‏ انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست‏ نفر نماینده‏ می‌تواند اضافه‏ شود. زرتشتیان‏ و کلیمیان‏ هر کدام‏ یک نماینده‏ و مسیحیان‏ آشوری و کلدانی مجموعا یک نماینده‏ و مسیحیان‏ ارمنی جنوب‏ و شمال‏ هر کدام‏ یک نماینده‏ انتخاب‏ می‌کنند. محدوده‏ حوزه‏های انتخابیه‏ و تعداد نمایندگان‏ را قانون‏ معین‏ می‌کند. (اصل 64)

دین‏ رسمی ایران‏، اسلام‏ و مذهب‏ جعفری اثنی عشری است‏ و این‏ اصل‏ الی‌الابد غیرقابل‏ تغییر است‏ و مذاهب‏ دیگر اسلامی اعم‏ از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام‏ کامل‏ می‌باشند و پیروان‏ این‏ مذاهب‏ در انجام‏ مراسم‏ مذهبی، طبق‏ فقه‏ خودشان‏ آزادند و در تعلیم‏ و تربیت‏ دینی و احوال‏ شخصیه (ازدواج‏، طلاق‏، ارث‏ و وصیت) و دعاوی مربوط به‏ آن‏ در دادگاه‏ها رسمیت‏ دارند و. ... (اصل 12)

حیثیت‏، جان‏، مال‏، حقوق‏، مسکن‏ و شغل‏ اشخاص‏ از تعرض‏ مصون‏ است‏ مگر در مواردی که‏ قانون‏ تجویز کند. (اصل 22)

داشتن‏ مسکن‏ متناسب‏ با نیاز، حق‏ هر فرد و خانواده‏ ایرانی است‏. دولت‏ موظف‏ است‏ با رعایت‏ اولویت‏ برای آنها که‏ نیازمندترند به‏خصوص‏ روستانشینان‏ و کارگران‏ زمینه‏ اجرای این‏ اصل‏ را فراهم‏ کند. (اصل 31)

مالکیت‏ شخصی که‏ از راه‏ مشروع‏ باشد محترم‏ است‏. ضوابط آن‏ را قانون‏ معین‏ می‌کند. (اصل 47)

جمهوری اسلامی، نظامی است‏ بر پایه‏ ایمان‏ به‏:
…
6- کرامت‏ و ارزش‏ والای انسان‏ و آزادی توأم‏ با مسئولیت‏ او در برابر خدا، که‏ از راه:
…
ج- نفی هرگونه‏ ستمگری و ستمکشی و سلطه‏گری و سلطه‏پذیری، قسط و عدل‏ و استقلال‏ سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تأمین‏ می‌کند. (اصل 2)

هر گونه‏ شکنجه‏ برای گرفتن‏ اقرار و یا کسب‏ اطلاع ‏ممنوع‏ است‏. ... (اصل 38)

برای تأمین‏ استقلال‏ اقتصادی جامعه‏ و ریشه‌کن‏ کردن‏ فقر و محرومیت‏ و برآوردن‏ نیازهای انسان‏ در جریان‏ رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران‏ بر اساس‏ ضوابط زیر استوار می‌شود:
…
4- رعایت‏ آزادی انتخاب‏ شغل‏، و عدم‏ اجبار افراد به‏ کاری معین‏ و جلوگیری از بهره‌کشی از کار دیگری.
… (اصل 43)

دولت‏ جمهوری اسلامی ایران‏ موظف‏ است‏ برای نیل‏ به‏ اهداف‏ مذکور در اصل‏ دوم‏، همه‏ امکانات‏ خود را برای امور زیر به‏ کار برد:
…
12- پی‌ریزی اقتصاد‏ی صحیح‏ و عادلانه‏ برطبق‏ ضوابط اسلامی جهت‏ ایجاد رفاه‏ و رفع فقر و برطرف‏ ساختن‏ هر نوع‏ محرومیت‏ در زمینه‏های تغذیه‏ و مسکن‏ و کار و بهداشت‏ و تعمیم‏ بیمه‏.
… ( اصل 3)

از آنجا که‏ خانواده‏ واحد بنیادی جامعه‏ اسلامی است‏، همه‏ قوانین‏ و مقررات‏ و برنامه‏ریزی‌های مربوط باید در جهت‏ آسان کردن‏ تشکیل‏ خانواده‏، پاسداری از قداست‏ آن‏ و استواری روابط خانوادگی بر پایه‏ حقوق‏ و اخلاق‏ اسلامی باشد. (اصل 10)

دولت‏ موظف‏ است‏ حقوق‏ زن‏ را در تمام‏ جهات‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلامی تضمین‏ نماید و امور زیر را انجام‏ دهد:
…
2- حمایت‏ مادران‏، به‌خصوص‏ در دوران‏ بارداری و حضانت‏ فرزند، و حمایت‏ از کودکان‏ بی‌سرپرست‏.
3- ایجاد دادگاه‏ صالح‏ برای حفظ کیان‏ و بقای خانواده‏.
4- ایجاد بیمه‏ خاص‏ بیوگان‏ و زنان‏ سالخورده‏ و بی‌سرپرست‏.
5- اعطای قیمومت‏ فرزندان‏ به‏ مادران‏ شایسته‏ در جهت‏ غبطه‏ آنها در صورت‏ نبودن‏ ولی شرعی. (اصل 21)

برای تأمین‏ استقلال‏ اقتصادی جامعه‏ و ریشه‌کن‏ کردن‏ فقر و محرومیت‏ و برآوردن‏ نیازهای انسان‏ در جریان‏ رشد، با حفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران‏ بر اساس‏ ضوابط زیر استوار می‌شود:
1- تأمین‏ نیازهای اساسی: مسکن‏، خوراک، پوشاک، بهداشت‏، درمان‏، آموزش‏ و پرورش‏ و امکانات‏ لازم‏ برای تشکیل‏ خانواده‏ برای همه‏.
… (اصل 43)

کلیه‏ قوانین‏ و مقررات‏ مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید براساس‏ موازین‏ اسلامی باشد. این‏ اصل‏ بر اطلاق‏ یا عموم‏ همه‏ اصول‏ قانون‏ اساسی و قوانین‏ و مقررات‏ دیگر حاکم‏ است‏ و تشخیص‏ این‏ امر بر عهده‏ فقهاء شورای نگهبان‏ است‏. (اصل 4)

مجلس‏ شورای اسلامی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که‏ با اصول‏ و احکام‏ مذهب‏ رسمی کشور یا قانون‏ اساسی مغایرت‏ داشته‏ باشد. تشخیص‏ این‏ امر به‏ ترتیبی که‏ در اصل‏ نود و ششم‏ آمده‏ برعهده‏ شورای نگهبان‏ است‏. (اصل 72)

…
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبین نهادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه ایران بر اساس اصول و ضوابط اسلامی است که انعکاس خواست قلبی امت اسلامی میباشد. ماهیت انقلاب عظیم اسلامی ایران و روند مبارزه مردم مسلمان از ابتدا تا پیروزی که در شعارهای قاطع و کوبنده همه قشرهای مردم تبلور می‌یافت این خواست اساسی را مشخص کرده و اکنون در طلیعه این پیروزی بزرگ، ملت ما با تمام وجود نیل به آنرا می‌طلبد
(مقدمه) …

…
اکنون بر آنست که با موازین اسلامی جامعه نمونه (اسوه) خود را بنا کند. بر چنین پایه‌ای، رسالت قانون اساسی این است که زمینه‌های اعتقادی نهضت را عینیت بخشد و شرایطی را بوجود آورد که در آن انسان با ارزشهای والا و جهان‌شمول اسلامی پرورش یابد
(شیوه حکومت در اسلام، مقدمه) …

مساله قضاء در رابطه با پاسداری از حقوق مردم در خط حرکت اسلامی، به منظور پیشگیری از انحرافات موضعی در درون امت اسلامی امری است حیاتی، از این رو ایجاد سیستم قضائی بر پایه عدل اسلامی و متشکل از قضات عادل و آشنا به ضوابط دقیق دینی پیشبینی شده است، این نظام به دلیل حساسیت بنیادی و دقت در مکتبی بودن آن لازم است به دور از هر نوع رابطه و مناسبات ناسالم باشد. (و اذا حکمتم بین‌الناس ان تحکموا بالعدل.) (قضاء در قانون اساسی، مقدمه)

حکومت‏ ایران‏ جمهوری اسلامی است‏ که‏ ملت‏ ایران‏، براساس‏ اعتقاد دیرینه‏اش‏ به‏ حکومت‏ حق‏ و عدل‏ قرآن
به‏ آن‏ رای مثبت‏ داد. … (اصل 1)

جمهوری اسلامی، نظامی است‏ بر پایه‏ ایمان‏ به‏:
1- خدای یکتا (لااله‏ الاالله) و اختصاص‏ حاکمیت‏ و تشریع به‏ او و لزوم‏ تسلیم‏ در برابر امر او.
2- وحی الهی و نقش‏ بنیادی آن‏ در بیان‏ قوانین.
... (اصل 2)

کلیه‏ قوانین‏ و مقررات‏ مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس‏ موازین‏ اسلامی باشد. این‏ اصل‏ بر اطلاق‏ یا عموم‏ همه‏ اصول‏ قانون‏ اساسی و قوانین‏ و مقررات‏ دیگر حاکم‏ است‏ و تشخیص‏ این‏ امر بر عهده‏ فقهاء شورای نگهبان‏ است‏. (اص 4)

از آنجا که‏ خانواده‏ واحد بنیادی جامعه‏ اسلامی است‏، همه‏ قوانین‏ و مقررات‏ و برنامه‏ریزی‌های مربوط باید در جهت‏ آسان کردن‏ تشکیل‏ خانواده‏، پاسداری از قداست‏ آن‏ و استواری روابط خانوادگی بر پایه‏ حقوق‏ و اخلاق‏ اسلامی باشد. (اصل 10)

دین‏ رسمی ایران‏، اسلام‏ و مذهب‏ جعفری اثنی عشری است‏ و این‏ اصل‏ الی‌الابد غیرقابل‏ تغییر است‏ و مذاهب‏ دیگر اسلامی اعم‏ از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام‏ کامل‏ می‌باشند و پیروان‏ این‏ مذاهب‏ در انجام‏ مراسم‏ مذهبی، طبق‏ فقه‏ خودشان‏ آزادند و در تعلیم‏ و تربیت‏ دینی و احوال‏ شخصیه‏ (ازدواج‏، طلاق‏، ارث‏ و وصیت) و دعاوی مربوط به‏ آن‏ در دادگاه‏ها رسمیت‏ دارند و در هر منطقه‏ای که‏ پیروان‏ هر یک از این‏ مذاهب‏ اکثریت‏ داشته‏ باشند، مقررات‏ محلی در حدود اختیارات‏ شوراها برطبق‏ آن‏ مذهب‏ خواهد بود، با حفظ حقوق‏ پیروان‏ سایر مذاهب‏. (اصل 12)

همه‏ افراد ملت‏ اعم‏ از زن‏ و مرد یکسان‏ در حمایت‏ قانون‏ قرار دارند و از همه‏ حقوق‏ انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت‏ موازین‏ اسلام‏ برخوردارند. (اصل 20)

مجلس‏ شورای اسلامی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که‏ با اصول‏ و احکام‏ مذهب‏ رسمی کشور یا قانون‏ اساسی مغایرت‏ داشته‏ باشد. تشخیص‏ این‏ امر به‏ ترتیبی که‏ در اصل‏ نود و ششم‏ آمده‏ برعهده‏ شورای نگهبان‏ است‏. (اصل 72)

کلیه‏ مصوبات‏ مجلس‏ شورای اسلامی باید به‏ شورای نگهبان‏ فرستاده‏ شود. شورای نگهبان‏ موظف‏ است‏ آن‏ را حداکثر ظرف‏ ده‏ روز از تاریخ‏ وصول‏ از نظر انطباق‏ بر موازین‏ اسلام‏ و قانون‏ اساسی مورد بررسی قرار دهد و چنانچه‏ آن‏ را مغایر ببیند برای تجدید نظر به‏ مجلس‏ بازگرداند. در غیر این‏ صورت‏ مصوبه‏ قابل‏ اجرا است‏. (اصل 94)

پس‏ از مرجع عالیقدر تقلید و رهبر کبیر انقلاب‏ جهانی اسلام‏ و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران‏ حضرت‏ آیت‏الله‏ العظمی امام‏ خمینی"قدس‏ سره‏ الشریف"، که‏ از طرف‏ اکثریت‏ قاطع مردم‏ به‏ مرجعیت‏ و رهبری شناخته‏ و پذیرفته‏ شدند، تعیین‏ رهبر برعهده‏ خبرگان‏ منتخب‏ مردم‏ است‏. خبرگان‏ رهبری درباره‏ همه‏ فقها واجد شرایط مذکور در اصول‏ پنجم‏ و یکصد و نهم‏ بررسی و مشورت‏ می‌کنند هرگاه‏ یکی از آنان‏ را اعلم‏ به‏ احکام‏ و موضوعات‏ فقهی یا مسایل‏ سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت‏ عامه‏ یا واجد برجستگی خاص‏ در یکی از صفات‏ مذکور در اصل‏ یکصد و نهم‏ تشخیص‏ دهند او را به‏ رهبری انتخاب‏ می‌کنند و در غیر این‏ صورت‏ یکی از آنان‏ را به‏ عنوان‏ رهبر انتخاب‏ و معرفی مین‌مایند. رهبر منتخب‏ خبرگان‏، ولایت‏ امر و همه‏ مسئولیت‏های ناشی از آن‏ را برعهده‏ خواهد داشت‏.
رهبر در برابر قوانین‏ با سایر افراد کشور مساوی است‏. (اصل 107)

…
محتوای اصول‏ مربوط به‏ اسلامی بودن‏ نظام‏ و ابتنای کلیه‏ قوانین‏ و مقررات‏ بر اساس‏ موازین‏ اسلامی و پایه‏های ایمانی و اهداف‏ جمهوری اسلامی ایران‏ و جمهوری بودن‏ حکومت‏ و ولایت‏ امر و امامت‏ امت‏ و نیز اداره‏ امور کشور با اتکاء به‏ آراء عمومی و دین‏ و مذهب‏ رسمی ایران‏ تغییرناپذیر است. (اصل 177)

در ایجاد بنیادهای اجتماعی اسلامی‌، نیروهای انسانی که تاکنون درخدمت استثمار همه‌جانبه خارجی بودند هویت اصلی و حقوق انسانی خود را باز می‌یابند و در این بازیابی طبیعی است که زنان به ‌دلیل ستم بیشتری که تاکنون از نظام طاغوتی متحمل شده‌اند استیفای حقوق آنان بیشتر خواهد بود.
خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان‌است و توافق عقیدتی و آرمانی در تشکیل خانواده که زمینه‌ساز اصلی حرکت تکاملی و رشدیابنده انسان است اصل اساسی بوده وفراهم‌کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت‌اسلامی است‌. زن در چنین برداشتی از واحد خانواده‌، از حالت‌ (شی‌ء بودن‌) و یا (ابزار کاربودن‌) در خدمت اشاعه مصرف‌زدگی واستثمار، خارج شده و ضمن بازیافتن وظیفه خطیر و پر ارج مادری‌ در پرورش انسانهای مکتبی پیشاهنگ خود همرزم مردان در میدان‌های فعال حیات می‌باشد و در نتیجه پذیرای مسوولیتی‌خطیرتر و در دیدگاه اسلامی برخوردار از ارزش و کرامتی والاتر خواهد بود. (زن در قانون اساسی، مقدمه)

دولت‏ موظف‏ است‏ حقوق‏ زن‏ را در تمام‏ جهات‏ با رعایت‏ موازین‏ اسلامی تضمین‏ نماید و امور زیر را انجام‏ دهد:
1- ایجاد زمینه‏های مساعد برای رشد شخصیت‏ زن‏ و احیا حقوق‏ مادی و معنوی او.
2- حمایت‏ مادران‏، به‌خصوص‏ در دوران‏ بارداری و حضانت‏ فرزند، و حمایت‏ از کودکان‏ بی‌سرپرست‏.
3- ایجاد دادگاه‏ صالح‏ برای حفظ کیان‏ و بقای خانواده‏.
4- ایجاد بیمه‏ خاص‏ بیوگان‏ و زنان‏ سالخورده‏ و بی‌سرپرست‏.
5- اعطای قیمومت‏ فرزندان‏ به‏ مادران‏ شایسته‏ در جهت‏ غبطه‏ آنها در صورت‏ نبودن‏ ولی شرعی. (اصل 21)