Advanced Search

(1) Mtu anastahili kuandikishwa kama mpiga kura katika uchaguzi au kura ya maoni ikiwa mtu huyo—
(a) ni raia mtu mzima;
(b) hajatangazwa kuwa na ugonjwa wa akili; na
(c) hajakutwa kuwa na kosa la uchaguzi katika kipindi cha miaka mitano iliyopita.
… (Kifungu cha 83)

Mfumo wa uchaguzi utazingatia kanuni zifuatazo-
(a) uhuru wa raia kutumia haki yao ya kisiasa chini ya Kifungu cha 38;
(b) si zaidi ya theluthi mbili ya wajumbe wa vyombo vya umma vya kuchaguliwa watakuwa wa jinsia moja;
… (Kifungu cha 81)

(1) Kila raia yuko huru kufanya chaguzi za kisiasa, ambazo ni pamoja na haki-
(a) ya kuunda, au kushiriki katika kuunda chama cha siasa;
(b) kushiriki katika shughuli za, au kuwaandikisha wanachama wa chama cha siasa; au
(c) kufanyia kampeni chama cha kisiasa au shughuli.
(2) Kila raia ana haki ya kushiriki chaguzi huru, za haki na za mara kwa mara zenye msingi wa haki majumui ya kupiga kura na uhuru wa kuelezea nia ya wachaguliwa kwa—
(a) chombo chochote cha kuchaguliwa au ofisi iliyoanzishwa chini ya Katiba hii; au
(b) ofisi yoyote ya chama chochote cha kisiasa ambacho raia huyo ni mwanachama wake.
(3) Kila raia mtu mzima ana haki, bila vizuizi visivyo vya msingi-
(a) ya kuandikishwa kama mpiga kura;
(b) kupiga kura ya siri katika uchaguzi wowote au kura ya maoni; na
(c) kuwa mtaradhia wa ofisi ya umma, au ofisi ndani ya chama cha siasa ambacho raia huyo ni mwanachama wake na, ikiwa amechaguliwa kushika wadhifa. (Kifungu cha 38)

(1) Kila mtu ana haki ya uhuru wa kujumuika, ambayo hujumuisha haki ya kuunda, kujiunga au kushiriki katika shughuli za chama cha aina yoyote.
… (Kifungu cha 36)

…
(3) Wanawake na wanaume wana haki ya kutendewa kwa usawa, ikiwa ni pamoja na haki ya kuwa na fursa sawa katika nyanja za kisiasa, kiuchumi, kiutamaduni na kijamii.
… (Kifungu cha27)

(1) Kila chama cha siasa-
(a) kitakuwa na sifa ya kitaifa kama ilivyoamriwa na Sheria ya Bunge;
(b) kitakuwa na chombo cha uongozi kinachochaguliwa kidemokrasia;
(c) kitaimarisha na kushikilia umoja wa kitaifa;
(d) kitafungwa na kanuni za kidemokrasia za utawala bora, kuimarisha na kutekeleza demokrasia kupitia chaguzi huru na za haki za mara kwa mara ndani ya chama;
(e) kuheshimu haki ya watu wote kushiriki katika mchakato wa kisiasa, pamoja na watu wenye uwakilishi mdogo katika jamii na jamii za pembezoni;
(f) kuheshimu na kuimarisha haki za binadamu na uhuru wa msingi, na usawa wa kijinsia na haki;
(g) kuimarisha malengo na kanuni za Katiba hii na utawala wa sheria; na (h) kufuatilia na kuzingatia kanuni za maadili kwa vyama vya siasa.
(2) Chama cha siasa-
(a) hakitaanzishwa kwa msingi wa kidini, lugha, rangi, kabila, jinsia au kikanda au kutafuta kujihusisha na uenezajii wa chuki kwa msingi wowote wa aina hiyo;
(b) kujihusisha au kuchochea vurugu kwa, ama kwa kuwatisha wanachama wake, wafuasi, wapinzani au mtu mwingine yeyote;
(c) kuanzisha au kuendesha kikundi chenye mwonekano wa kijeshi, mgambo au vyombo kama hivyo;
(d) kujihusisha na rushwa au aina nyingineyo ya ufisadi; au
(e) isipokuwa kama ilivyoonyeshwa chini ya Sura hii au kwa Sheria ya Bunge, kukubali au kutumia rasilimali za umma kuimarisha masilahi yake au ya wagombea wake katika chaguzi. (Kifungu cha 91)

(1) Chaguzi wa viti katika Bunge vilivyowekwa chini ya Kifungu cha 97 (1) (c) na 98 (1) (b), (c) na (d), na kwa wajumbe wa mabunge ya kaunti chini ya kifungu cha 177 (1) (b) na (c), zitakuwa kwa msingi wa uwakilishi wa usawa kwa kutumia orodha ya chama.
(2) Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka itakuwa na jukumu la kufanya na kusimamia uchaguzi wa viti vilivyobainishwa chini ya ibara ya (1) na itahakikisha kwamba—
(a) kila chama cha siasa kinachoshiriki katika uchaguzi mkuu kinateua na kuwasilisha orodha ya watu wote ambao watasimama kuchaguliwa ikiwa chama kitastahili kupewa viti vyote vilivyobainishwa chini ya ibara ya (1), ndani ya muda uliowekwa na sheria ya kitaifa;
(b) isipokuwa kwa viti vilivyobainishwa chini ya Kifungu cha 98 (1) (b), kila orodha ya chama inajumuisha idadi inayofaa ya wagombea wenye sifa na wanabadilishana kati ya wagombea wa kiume na wa kike katika kipaumbele ambacho kwacho wameorodheshwana;
(c) isipokuwa kwa viti vya bunge la kaunti, kila orodha ya chama inaonyesha uanuwai wa kikanda na kikabila wa watu wa Kenya.
… (Kifungu cha 90)

(1) Kuna Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka.
…
(4) Tume inawajibika katika kufanya au kusimamia kura za maoni na chaguzi kwa chombo chochote kilichochaguliwa au ofisi iliyoanzishwa na Katiba hii, na chaguzi nyingine zozote kama ilivyoainishwa na Sheria ya Bunge
… (Kifungu cha 88)

…
(11) Mwenyeketi na makamu mwenyekiti wa tume hawatakuwa wa jinsia moja.
… (Kifungu cha 250)

(1) Chaguzi wa viti katika Bunge vilivyowekwa chini ya Kifungu cha 97 (1) (c) na 98 (1) (b), (c) na (d), na kwa wajumbe wa mabunge ya kaunti chini ya kifungu cha 177 (1) (b) na (c), zitakuwa kwa msingi wa uwakilishi wa usawa kwa kutumia orodha ya chama.
(2) Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka itakuwa na jukumu la kufanya na kusimamia uchaguzi wa viti vilivyobainishwa chini ya ibara ya (1) na itahakikisha kwamba—
(a) kila chama cha siasa kinachoshiriki katika uchaguzi mkuu kinateua na kuwasilisha orodha ya watu wote ambao watasimama kuchaguliwa ikiwa chama kitastahili kupewa viti vyote vilivyobainishwa chini ya ibara ya (1), ndani ya muda uliowekwa na sheria ya kitaifa;
(b) isipokuwa kwa viti vilivyobainishwa chini ya Kifungu cha 98 (1) (b), kila orodha ya chama inajumuisha idadi inayofaa ya wagombea wenye sifa na wanaobadilishana kati ya wagombea wa kiume na wa kike katika kipaumbele ambacho kwacho wameorodheshwa;
(c) isipokuwa kwa viti vya bunge la kaunti, kila orodha ya chama inaonyesha uanuwai wa kikanda na kikabila wa watu wa Kenya.
… (Kifungu cha 90)