Albania

1. Everyone born of at least one parent with Albanian citizenship gains automatically Albanian citizenship. Albanian citizenship is gained also for other reasons provided by law.
2. An Albanian citizen may not lose his citizenship, except when he gives it up. (Art. 19)

...
2. The following are approved by three-fifths of all members of the Assembly:
...
b. the law on citizenship;
… (Art. 81)

1. The Constitutional Court settles constitutional disputes and makes the final interpretation of the Constitution.
2. The Constitutional Court is subject only to the Constitution.
… (Art. 124)

The Constitutional Court decides on:
a) compatibility of the law with the Constitution or with international agreements as provided for in Article 122;
b) compatibility of international agreements with the Constitution, prior to their ratification;
c) compatibility of normative acts of the central and local bodies with the Constitution and international agreements;
ç) conflicts of competencies between powers, as well as between central government and local government;
d) constitutionality of the parties and other political organizations, as well as their activity, according to Article 9 of this Constitution;
dh) dismissal from duty of the President of the Republic and verification of his inability to exercise his functions;
“e) the issues bearing a connection to the electability and compliance in assuming the functions of the President of the Republic, MPs, functionaries of bodies foreseen in the Constitution, as well as to the verification of their election.”
ë) constitutionality of the referendum and verification of its results;
f) final adjudication of the individual complaints for the violation of their constitutional rights to a fair hearing, after all legal means for the protection of those rights have been exhausted.
f) final examination of the complaints of individuals against the acts of the public power or judicial acts impairing the fundamental rights and freedoms guaranteed by the Constitution, after all effective legal means for the protection of those rights have been exhausted, unless provided otherwise by the Constitution.
2. The Constitutional Court shall, when recourse being sought for examining a law on the revision of the Constitution approved by the Assembly according to Article 177, control only the compliance with the procedural requirements foreseen in the Constitution. (Art. 131)

1. Recourse to the Constitutional Court shall be sought upon the request of:
a) President of the Republic;
b) Prime Minister;
c) Not less than one-fifth of the members of Assembly;
ç) People’s Advocate;
d) Head of High State Audit;
dh) Any court, in the event of Article 145, point 2, of this Constitution;
e) Any commissioner established by law for the protection of the fundamental rights and freedoms guaranteed by the Constitution;
ë) High Judicial Council and High Prosecutorial Council; f) Local governance units;
g) Religious communities’ forums;
gj) Political parties;
h) Organizations;
i) Individuals.
2. The entities provided for in sub-paragraphs d, dh, e, ë, f, g, gj, h, and i of paragraph 1 of this Article may file a request only regarding the issues connected to their interests. (Art. 134)

1. The Constitutional Court reviews preliminarily the constitutionality of the issues presented for a referendum according to Article 150, paragraphs 1 and 2, Article 151, paragraphs 2 and 3, as well as Article 177, paragraphs 4 and 5, within 60 days.
… (Art. 152)

...
2. The Council of Ministers presents to the Constitutional Court the international agreements which contain provisions that come in conflict with the Constitution. (Art. 180)

1. Everyone has the right to education.
2. Mandatory school education is determined by law.
3. Public general high school education is open for all.
4. Professional high school education and higher education can be conditioned only on criteria of abilities.
5. Mandatory education and general high school education in public schools are free.
... (Art. 57)

1. The state, within its constitutional powers and the means at its disposal, aims to supplement private initiative and responsibility with:
...
ç. education and qualification according to ability of children and the young, as well as unemployed persons;
… (Art. 59)

1. Everyone has the right to earn the means of living by lawful work chosen or accepted by himself. He is free to choose his profession, place of work, as well as his own system of professional qualification.
2. Employees have the right to social insurance of work. (Art. 49)

1. Everyone has the right to social insurance in old age or when he is unable to work, according to a system set by law.
2. Everyone, who remains jobless for reasons independent of his/her volition, and has no other means of support, has the right to assistance under the conditions provided by law. (Art. 52)

1. The state, within its constitutional powers and the means at its disposal, aims to supplement private initiative and responsibility with:
a. employment under suitable conditions for all persons who are able to work;
… (Art. 59)

1. All are equal before the law.
2. No one may be unjustly discriminated against for reasons such as gender, race, religion, ethnicity, language, political, religious or philosophical beliefs, economic condition, education, social status, or ancestry.
3. No one may be discriminated against for reasons mentioned in paragraph 2 without reasonable and objective legal grounds. (Art. 18)

1. The limitation of the rights and freedoms provided for in this Constitution may be established only by law for a public interest or for the protection of the rights of others. A limitation shall be in proportion with the situation that has dictated it.
2. These limitations may not infringe the essence of the rights and freedoms and in no case may exceed the limitations provided for in the European Convention on Human Rights. (Art. 17)

We, the people of Albania, proud and aware of our history,
with responsibility for the future,
and with faith in God and/or other universal values,
with determination to build a state of law, social and democratic, to guarantee the fundamental human rights and freedoms,
… (Preamble)

The independence of the state and the integrity of its territory, dignity of the individual, human rights and freedoms, social justice, constitutional order, pluralism, national identity and inheritance, religious coexistence, as well as coexistence with, and understanding of Albanians for, minorities are the bases of this state, which has the duty of respecting and protecting them. (Art. 3)

1. The fundamental human rights and freedoms are indivisible, inalienable, and inviolable and stand at the basis of the entire juridical order.
2. The bodies of public power, in fulfilment of their duties, shall respect the fundamental rights and freedoms, as well as contribute to their realization. (Art. 15)

1. The freedom, property, and rights recognized in the Constitution and by law may not be infringed without due process.
2. Everyone, for the protection of his constitutional and legal rights, freedoms, and interests, or in the case of an accusation raised against him, has the right to a fair and public trial, within a reasonable time, by an independent and impartial court specified by law. (Art. 42)

The Constitutional Court decides on:
…
f) final examination of the complaints of individuals against the acts of the public power or judicial acts impairing the fundamental rights and freedoms guaranteed by the Constitution, after all effective legal means for the protection of those rights have been exhausted, unless provided otherwise by the Constitution.
...(Art.131)

1. The People's Advocate defends the rights, freedoms and lawful interests of individuals from unlawful acts or omissions of public administration bodies.
… (Art. 60)

1. The People's Advocate is elected by three-fifths of all members of the Assembly for a five-year period, with the right for re-election.
… (Art. 61)

1. The limitation of the rights and freedoms provided for in this Constitution may be established only by law for a public interest or for the protection of the rights of others. A limitation shall be in proportion with the situation that has dictated it.
2. These limitations may not infringe the essence of the rights and freedoms and in no case may exceed the limitations provided for in the European Convention on Human Rights. (Art. 17)

...
2. Issues related to the territorial integrity of the Republic of Albania, limitations of fundamental human rights and freedoms, budget, taxes, financial obligations of the state, declaration and abrogation of the state of emergency, declaration of war and peace, as well as amnesty, cannot be voted upon in a referendum.
... (Art. 151)

1. Extraordinary measures can be taken due to a state of war, state of emergency or natural disaster and last for as long as these states continue.
2. The principles of the activity of public bodies, as well as the extent of limitations on human rights and freedoms during the period of the existence of situations that require extraordinary measures, are defined by law.
3. The law must define the principles, the areas, and the manner of compensation for losses caused as a result of the limitation of human rights and freedoms during the period in which extraordinary measures are taken.
4. Acts taken as a result of extraordinary measures must be in proportion with the level of risk and must aim to re-establish the conditions for the normal functioning of the state, as soon as possible.
5. During the situations that require extraordinary measures to be taken, none of these acts may be changed: the Constitution, the laws on the election of the Assembly and local government organs, as well as the laws on extraordinary measures.
6. During the implementation period of extraordinary measures, there may not be held elections for local government bodies, there may not be a referendum, and a new President of the Republic may not be elected. The elections for the local government bodies can be held only in those places where the extraordinary measures are not implemented. (Art. 170)

1. During the state of war or state of emergency the rights and freedoms provided for in Articles: 15; 18; 19; 20; 21; 24; 25; 29; 30; 31; 32; 34; 39, paragraph 1; 41, paragraphs 1, 2, 3, and 5; 42; 43; 48; 54; 55 may not be limited.
2. During the state of natural disaster the rights and freedoms provided for in Articles: 37; 38; 41, paragraph 4; 49; 51 may be limited.
3. The acts for declaring the state of war, emergency or natural disaster must specify the rights and freedoms which are limited according to paragraphs 1 and 2 of this Article. (Art. 175)

1. Everyone has the right to get married and have a family.
2. Marriage and family enjoy special protection of the state.
3. The entering into and dissolution of marriage are regulated by law. (Art. 53)

1. Children, the young, pregnant women and new mothers have the right to special protection by the state.
2. Children born out of wedlock have equal rights with those born within marriage.
… (Art. 54)

The independence of the state and the integrity of its territory, dignity of the individual, human rights and freedoms, social justice, constitutional order, pluralism, national identity and inheritance, religious coexistence, as well as coexistence with, and understanding of Albanians for, minorities are the bases of this state, which has the duty of respecting and protecting them. (Art. 3)

1. Persons who belong to national minorities exercise in full equality before the law the human rights and freedoms.
2. They have the right to freely express, without prohibition or compulsion, their ethnic, cultural, religious and linguistic belonging. They have the right to preserve and develop it, to study and to be taught in their mother tongue, as well as unite in organizations and associations for the protection of their interests and identity. (Art. 20)

...
3. Governance is based on a system of elections that are free, equal, general and periodic. (Art. 1)

1. Every citizen who has attained the age of 18, even on the date of the elections, has the right to elect and be elected.
…
4. The vote is personal, equal, free and secret. (Art. 45)

1. The people, through 50 thousand citizens, who enjoy the right to vote, have the right to a referendum for the abrogation of a law, as well as to request the President of the Republic to hold a referendum about issues of special importance.
… (Art. 150)

1. Political parties are created freely. Their organization shall conform to democratic principles.
2. Political parties and other organizations, whose programs and activity are based on totalitarian methods, that incite and support racial, religious, regional or ethnic hatred, that use violence to take power or influence state policies, as well as those with a secret character, are prohibited pursuant to the law.
3. The financial sources of parties as well as their expenses are always made public. (Art. 9)

1. The President of the Republic is the Head of State and represents the unity of the people.
2. Only an Albanian citizen by birth who has been a resident in Albania for not less than the past 10 years and who has reached the age of 40 may be elected President. (Art. 86)

1. The candidate for President is proposed to the Assembly by a group of not less than 20 MPs. One MP is not allowed to propose more than one candidate at the same time.
2. The President of the Republic is elected by secret vote and without debate by the Assembly.
... (Art. 87)

1. The Council of Ministers consists of the Prime Minister, the deputy prime minister, and the ministers.
2. The Council of Ministers exercises every state function that is not given to other bodies of State power or local government. (Art. 95)

1. The President of the Republic, at the beginning of the legislature, as well as when the post of the Prime Minister remains vacant, appoints the Prime Minister on the proposal of the party or coalition of parties that have the majority of seats in the Assembly.
… (Art. 96)

1. A minister is appointed and dismissed by the President of the Republic, on the proposal of the Prime Minister, within 7 days.
2. The decree is reviewed by the Assembly within 10 days. (Art. 98)

1. The Council of Ministers determines the principal directions of the general state policy.
… (Art. 100)

1. Anyone who has the capacity to be a deputy may be appointed a minister.
… (Art. 103)

1. The Assembly is composed of 140 MPs, elected according to a proportional election system with regional competition and national threshold.
2. Electoral subjects reaching the national threshold shall participate in the distribution of seats.
3. Voters shall enjoy the right to give preferential votes to the candidates of multi-name lists. Criteria and rules on the implementation of the electoral system, on the determination of electoral zones, national threshold, number of seats for each zone, distribution of seats and extent of preferential vote shall be defined in the law on elections. The law on elections guarantees that no less than two-thirds of the multi-name list should be subject to preferential voting and ensures gender representation.
… (Art. 64)

1. Candidates for deputies shall be presented at the level of electoral zone by political parties or by voters. A candidate may be presented by only one of the proposing subjects, pursuant to this point. The rules on the registration of candidates for deputies shall be defined in the law on elections.
2. The law on elections shall also determine other necessary criteria and rules on the organization and conduct of elections, including those on registration of voters, conduct of electoral campaign, administration and validity of election and declaration of their results.
… (Art. 68)

1. The economic system of the Republic of Albania is based on private and public property, as well as on a market economy and on freedom of economic activity.
2. Private and public property are equally protected by law.
… (Art. 11)

1. The right of private property is guaranteed.
2. Property may be gained by gift, inheritance, purchase, or any other classical means provided by the Civil Code.
… (Art. 41)

1. The freedom, property, and rights recognized in the Constitution and by law may not be infringed without due process.
… (Art. 42)

…
2. Political parties and other organizations, whose programs and activity are based on totalitarian methods, that incite and support racial, religious, regional or ethnic hatred, that use violence to take power or influence state policies, as well as those with a secret character, are prohibited pursuant to the law.
… (Art. 9)

No one may be subjected to torture, cruel, inhuman or degrading punishment or treatment. (Art. 25)

No one may be required to perform forced labor,
… (Art. 26)

…
3. Every child has the right to be protected from violence, ill treatment, exploitation and use for work, especially under the minimum age for work, which could damage their health and morals or endanger their life or normal development.
… (Art. 54)

1. Everyone has the right to social insurance in old age or when he is unable to work, according to a system set by law.
2. Everyone, who remains jobless for reasons independent of his/her volition, and has no other means of support, has the right to assistance under the conditions provided by law. (Art. 52)

…
2. Marriage and family enjoy special protection of the state.
… (Art. 53)

1. Children, the young, pregnant women and new mothers have the right to special protection by the state.
… (Art. 54)

…
2. The Constitution is the highest law in the Republic of Albania.
3. The provisions of the Constitution are directly applicable, except when the Constitution provides otherwise. (Art. 4)

1. Normative acts that are effective in the entire territory of the Republic of Albania are:
a) the Constitution;
… (Art. 116)

1. The decisions of the Constitutional Court shall be final and binding for enforcement.
2. The decisions of the Constitutional Court shall enter in force on the day of their publication in the Official Journal. The Constitutional Court may decide that its decision, which has examined the act, gives effect on another date.
... (Art. 132)

1. Laws and other normative acts approved before the date this Constitution enters into force will be applied as long as they have not been abrogated.
… (Art. 178)

…
2. The Council of Ministers presents to the Constitutional Court the international agreements which contain provisions that come in conflict with the Constitution. (Art. 180)

The Republic of Albania applies international law that is binding upon it. (Art. 5)

1. The limitation of the rights and freedoms provided for in this Constitution may be established only by law for a public interest or for the protection of the rights of others. A limitation shall be in proportion with the situation that has dictated it.
2. These limitations may not infringe the essence of the rights and freedoms and in no case may exceed the limitations provided for in the European Convention on Human Rights. (Art. 17)

1. Normative acts that are effective in the entire territory of the Republic of Albania are:
…
b. ratified international agreements;
… (Art. 116)

1. Any international agreement that has been ratified constitutes part of the internal juridical system after it is published in the Official Journal of the Republic of Albania. It is implemented directly, except for cases when it is not self-executing and its implementation requires issuance of a law. The amendment, supplementation and repeal of laws approved by the majority of all members of the Assembly, for the effect of ratifying an international agreement, is done with the same majority.
2. An international agreement that has been ratified by law has superiority over laws of the country that are not compatible with it.
3. The norms issued by other international organizations have superiority, in case of conflict, on the laws of the country, when the agreement ratified by the Republic of Albania for its participation in this organization, expressly provide for the direct applicability of the norms issued by this organisation. (Art. 122)

1. The Constitutional Court decides on:
a. compatibility of the law with the Constitution or with international agreements as provided for in Article 122
b. compatibility of international agreements with the Constitution, prior to their ratification;
c. compatibility of normative acts of the central and local bodies with the Constitution and international agreements;
… (Art. 131)

1. International agreements ratified by the Republic of Albania before this Constitution enters into force are considered ratified according to this Constitution.
2. The Council of Ministers presents to the Constitutional Court the international agreements which contain provisions that come in conflict with the Constitution. (Art. 180)

1. In the Republic of Albania there is no official religion.
2. The state is neutral in questions of belief and conscience
… (Art. 10)

1. Kushdo që lind duke pasur qoftë edhe njërin prej prindërve me shtetësi shqiptare, e fiton vetiu shtetësinë shqiptare. Shtetësia shqiptare fitohet edhe për shkaqe të tjera të parashikuara me ligj.
2. Shtetasi shqiptar nuk mund ta humbasë shtetësinë, përveçse kur ai heq dorë prej saj. (Neni 19)

...
2. Miratohen me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit:
...
b) ligji për shtetësinë;
… (Neni 81)

1. Gjykata Kushtetuese zgjidh mosmarrëveshjet kushtetuese dhe bën interpretimin përfundimtar të Kushtetutës.
2. Gjykata Kushtetuese i nënshtrohet vetëm Kushtetutës.
… (Neni 124)

1. Gjykata Kushtetuese vendos për:
a) pajtueshmërinë e ligjit me Kushtetutën ose me marrëveshjet ndërkombëtare, siç parashikohet në nenin 122;
b) pajtueshmërinë e marrëveshjeve ndërkombëtare me Kushtetutën para ratifikimit të tyre;
c) pajtueshmërinë e akteve normative të organeve qendrore dhe vendore me Kushtetutën dhe me marrëveshjet ndërkombëtare;
ç) mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve, si dhe ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore;
d) kushtetutshmërinë e partive dhe të organizatave të tjera politike, si dhe të veprimtarisë së tyre, sipas nenit 9 të kësaj Kushtetute;
dh) shkarkimin nga detyra të Presidentit të Republikës dhe vërtetimin e pamundësisë së ushtrimit të funksioneve të tij;
e) çështjet që lidhen me zgjedhshmërinë dhe papajtueshmëritë në ushtrimin e funksioneve të Presidentit të Republikës, të deputetëve, të funksionarëve të organeve të parashikuara në Kushtetutë, si dhe me verifikimin e zgjedhjes së tyre.
ë) kushtetutshmerinë e referendumit dhe verifikimin e rezultateve të tij;
f) gjykimin përfundimtar të ankesave të individëve kundër çdo akti të pushtetit publik ose vendimi gjyqësor që cenon të drejtat dhe liritë themelore të garantuara në Kushtetutë, pasi të jenë shteruar të gjitha mjetet juridike efektive për mbrojtjen e këtyre të drejtave, përveçse kur parashikohet ndryshe në Kushtetutë.
2. Gjykata Kushtetuese, në rastin kur vihet në lëvizje për shqyrtimin e një ligji për rishikimin e Kushtetutës, të miratuar nga Kuvendi sipas nenit 177, kontrollon vetëm respektimin e procedurës së parashikuar nga Kushtetuta. (Neni 131)

1. Gjykata Kushtetuese vihet në lëvizje me kërkesë të: a) Presidentit të Republikës;
b) Kryeministrit;
c) jo më pak se një të pestës së deputetëve;
ç) Avokatit të Popullit;
d) Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit;
dh) çdo gjykate, sipas nenit 145, pika 2, të kësaj Kushtetute;
e) çdo komisioneri të krijuar me ligj për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore të garantuara nga Kushtetuta;
ë) Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshillit të Lartë të Prokurorisë; f) organeve të qeverisjes vendore;
g) organeve të bashkësive fetare;
gj) partive politike;
h) organizatave;
i) individëve.
2. Subjektet e parashikuara nga nënparagrafët “d”, “dh”, “e”, “ë”, “f”, “g”, “gj”, “h” dhe “i”, të paragrafit 1, të këtij neni, mund të bëjnë kërkesë vetëm për çështje që lidhen me interesat e tyre. (Neni 134)

1. Gjykata Kushtetuese shqyrton paraprakisht kushtetutshmërinë e çështjeve të shtruara për referendum sipas nenit 150 paragrafët 1 e 2, nenit 151 paragrafët 2 e 3 edhe sipas nenit 177 paragrafët 4 e 5 brenda 60 ditëve.
… (Neni 152)

...
2. Keshilli i Ministrave i paraqet Gjykates Kushtetuese marreveshjet nderkombetare te cilat permbajne dispozita qe vijne ne kundershtim me kete Kushtetute. (Neni 180)

1. Kushdo ka të drejtën për arsimim.
2. Arsimi shkollor i detyrueshëm caktohet me ligj.
3. Arsimi i mesëm i përgjithshëm publik është i hapur për të gjithë.
4. Arsimi i mesëm profesional dhe i lartë mund të kushtëzohet vetëm nga kritere aftësie.
5. Arsimi i detyrueshëm, si dhe arsimi i mesëm i përgjithshëm në shkollat publike është falas.
... (Neni 57)

1. Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve që disponon, si dhe në plotësim të nismës dhe të përgjegjësisë private, synon:
…
ç) arsimimin dhe kualifikimin sipas aftësive të fëmijëve dhe të të rinjve, si dhe të personave të pazënë me punë;
… (Neni 59)

1. Secili ka të drejtë të fitojë mjetet e jetesës së tij me punë të ligjshme, që e ka zgjedhur ose pranuar vetë. Ai është i lirë të zgjedhë profesionin, vendin e punës, si dhe sistemin e kualifikimit të vet profesional.
2. Të punësuarit kanë të drejtën e mbrojtjes shoqërore të punës. (Neni 49)

1. Kushdo ka të drejtën e sigurimeve shoqërore në pleqëri ose kur është i paaftë për punë, sipas një sistemi të caktuar me ligj.
2. Kushdo, kur mbetet pa punë për shkaqe të pavarura nga vullneti i tij dhe kur nuk ka mjete të tjera jetese, ka të drejtën e ndihmës në kushtet e parashikuara me ligj. (Neni 52)

1. Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve që disponon, si dhe në plotësim të nismës dhe të përgjegjësisë private, synon:
a) punësimin në kushte të përshtatshme të të gjithë personave të aftë për punë;
… (Neni 59)

1. Të gjithë janë të barabartë përpara ligjit.
2. Askush nuk mund të diskriminohet padrejtësisht për shkaqe të tilla si gjinia, raca, feja, etnia, gjuha, bindjet politike, fetare a filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale ose përkatësia prindërore.
3. Askush nuk mund të diskriminohet për shkaqet e përmendura në paragrafin 2, nëse nuk ekziston një përligjje e arsyeshme dhe objektive. (Neni 18)

1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë.
2. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. (Neni 17)

Ne, Populli i Shqipërisë, krenarë dhe të vetëdijshëm për historinë tonë,
me përgjegjësi për të ardhmen,
me besim te Zoti dhe/ose te vlera të tjera universale,
me vendosmërinë për të ndërtuar një shtet të së drejtës, demokratik e social, për të garantuar të drejtat dhe liritë themelore të njeriut,
… (Preamble)

Pavarësia e shtetit dhe tërësia e territorit të tij, dinjiteti i njeriut, të drejtat dhe liritë e tij, drejtësia shoqërore, rendi kushtetues, pluralizmi, identiteti kombëtar dhe trashëgimia kombëtare, bashkëjetesa fetare, si dhe bashkëjetesa dhe mirëkuptimi i shqiptarëve me pakicat janë baza e këtij shteti, i cili ka për detyrë t’i respektojë dhe t'i mbrojë. (Neni 3)

1. Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut janë të pandashme, të patjetërsueshme e të padhunueshme dhe qëndrojnë në themel të të gjithë rendit juridik.
2. Organet e pushtetit publik, në përmbushje të detyrave të tyre, duhet të respektojnë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, si dhe të kontribuojnë në realizimin e tyre. (Neni 15)

1. Liria, prona dhe të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një proces të rregullt ligjor.
2. Kushdo, për mbrojtjen e të drejtave, të lirive dhe të interesave të tij kushtetues dhe ligjorë, ose në rastin e akuzave të ngritura kundër tij, ka të drejtën e një gjykimi të drejtë dhe publik brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligj. (Neni 42)

Gjykata Kushtetuese vendos për:
…
f) gjykimin përfundimtar të ankesave të individëve kundër çdo akti të pushtetit publik ose vendimi gjyqësor që cenon të drejtat dhe liritë themelore të garantuara në Kushtetutë, pasi të jenë shteruar të gjitha mjetet juridike efektive për mbrojtjen e këtyre të drejtave, përveçse kur parashikohet ndryshe në Kushtetutë.
… (Neni 131)

1. Avokati i Popullit mbron të drejtat, liritë dhe interesat e ligjshëm të individit nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme e të parregullta të organeve të administratës publike.
… (Neni 60)

1. Avokati i Popullit zgjidhet nga tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit për një periudhë prej 5 vjetësh, me të drejtë rizgjedhjeje.
… (Neni 61)

1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë.
2. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. (Neni 17)

…
2. Çështjet që lidhen me tërësinë territoriale të Republikës së Shqipërisë, me kufizimin e lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, me buxhetin, taksat e detyrimet financiare të shtetit, me vendosjen dhe heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme, me deklarimin e luftës dhe të paqes dhe me amnistinë nuk mund të shtrohen në asnjë referendum.
… (Neni 151)

1. Masat e jashtëzakonshme mund të vendosen për shkak të gjendjes së luftës, gjendjes së jashtëzakonshme ose gjendjes së fatkeqësisë natyrore dhe zgjatin për aq kohë sa vazhdojnë këto gjendje.
2. Parimet e veprimtarisë së organeve publike dhe shkalla e kufizimit të të drejtave dhe lirive të njeriut gjatë gjithë periudhës së ekzistencës së gjendjeve që kërkojnë marrjen e masave të jashtëzakonshme, përcaktohen me ligj.
3. Ligji duhet të përcaktojë parimet, fushat dhe mënyrën e kompensimit të humbjeve që vijnë si rezultat i kufizimit të të drejtave dhe lirive gjatë marrjes së masave të jashtëzakonshme.
4. Aktet që ndërmerren si pasojë e marrjes së masave të jashtëzakonshme, duhet të jenë në përpjesëtim me shkallën e rrezikut dhe duhet të synojnë rivendosjen sa më të shpejtë të kushteve për funksionimin normal të shtetit.
5. Gjatë gjendjeve që kërkojnë marrjen e masave të jashtëzakonshme, nuk mund të ndryshohet asnjë prej këtyre akteve: Kushtetuta, ligjet për zgjedhjet për Kuvendin dhe për organet e pushtetit vendor, si dhe ligjet për masat e jashtëzakonshme.
6. Gjatë periudhës së zbatimit të masave të jashtëzakonshme nuk mund të zhvillohen zgjedhje vendore, nuk mund të zhvillohet referendum, si dhe nuk mund të zgjidhet një President i ri i Republikës. Zgjedhjet vendore mund të bëhen vetëm aty ku nuk zbatohen masat e jashtëzakonshme. (Neni 170)

1. Gjatë gjendjes së luftës ose gjendjes së jashtëzakonshme nuk mund të kufizohen të drejtat dhe liritë e parashikuara nga nenet: 15, 18, 19, 20, 21, 24, 25, 29, 30, 31, 32, 34, 39 paragrafi 1, 41 paragrafët 1, 2, 3 dhe 5, 42, 43, 48, 54, 55.
2. Gjatë gjendjes së fatkeqësisë natyrore mund të kufizohen të drejtat dhe liritë e parashikuara nga nenet: 37, 38, 41 paragrafi 4, 49, 51.
3. Aktet për shpalljen e gjendjes së luftës, gjendjes së jashtëzakonshme ose të gjendjes së fatkeqësisë natyrore duhet të cilësojnë të drejtat dhe liritë që kufizohen sipas paragrafëve 1 dhe 2 të këtij neni. (Neni 175)

1. Kushdo ka të drejtë të martohet dhe të ketë familje.
2. Martesa dhe familja gëzojnë mbrojtjen e veçantë të shtetit.
3. Lidhja dhe zgjidhja e martesës rregullohen me ligj. (Neni 53)

1. Fëmijët, të rinjtë, gratë shtatzëna dhe nënat e reja kanë të drejtën e një mbrojtjeje të veçantë nga shteti.
2. Fëmijët e lindur jashtë martese kanë të drejta të barabarta me të lindurit nga martesa.
… (Neni 54)

Pavarësia e shtetit dhe tërësia e territorit të tij, dinjiteti i njeriut, të drejtat dhe liritë e tij, drejtësia shoqërore, rendi kushtetues, pluralizmi, identiteti kombëtar dhe trashëgimia kombëtare, bashkëjetesa fetare, si dhe bashkëjetesa dhe mirëkuptimi i shqiptarëve me pakicat janë baza e këtij shteti, i cili ka për detyrë t’i respektojë dhe t'i mbrojë. (Neni 3)

1. Personat që u përkasin pakicave kombëtare ushtrojnë në barazi të plotë para ligjit të drejtat dhe liritë e tyre.
2. Ata kanë të drejtë të shprehin lirisht, pa u ndaluar as detyruar, përkatësinë e tyre etnike, kulturore, fetare e gjuhësore. Ata kanë të drejtë t'i ruajnë e zhvillojnë ato, të mësojnë dhe të mësohen në gjuhën e tyre amtare, si dhe të bashkohen në organizata e shoqata për mbrojtjen e interesave dhe të identitetit të tyre. (Neni 20)

...
3. Qeverisja bazohet në një sistem zgjedhjesh të lira, të barabarta, të përgjithshme e periodike. (Neni 1)

1. Çdo shtetas që ka mbushur tetëmbëdhjetë vjeç, qoftë edhe ditën e zgjedhjeve, ka të drejtën të zgjedhë dhe të zgjidhet.
…
4. Vota është vetjake, e barabartë, e lirë dhe e fshehtë. (Neni 45)

1. Populli, nëpërmjet 50 mijë shtetasve me të drejtë vote, ka të drejtën e referendumit për shfuqizimin e një ligji, si dhe t’i kërkojë Presidentit të Republikës zhvillimin e referendumit për çështje të një rëndësie të veçantë.
… (Neni 150)

1. Partitë politike krijohen lirisht. Organizimi i tyre duhet të përputhet me parimet demokratike.
2. Partitë politike dhe organizatat e tjera, programet dhe veprimtaria e të cilave mbështeten në metoda totalitariste, që nxitin e përkrahin urrejtjen racore, fetare, krahinore ose etnike, që përdorin dhunën për marrjen e pushtetit ose për të ndikuar në politikën shtetërore, si edhe ato me karakter të fshehtë janë të ndaluara sipas ligjit.
3. Burimet financiare të partive, si dhe shpenzimet e tyre bëhen kurdoherë publike. (Neni 9)

1. Presidenti i Republikës është Kryetar i Shtetit dhe përfaqëson unitetin e popullit.
2. President mund të zgjidhet vetëm shtetasi shqiptar që nga lindja, me qëndrim jo më pak se 10 vjetët e fundit në Shqipëri dhe që ka mbushur moshën 40 vjeç. (Neni 86)

1. Kandidati për President i propozohet Kuvendit nga një grup prej jo më pak se 20 deputetësh. Një deputet nuk lejohet të propozojë në të njëjtën kohë më shumë se një kandidat.
2. Presidenti i Republikës zgjidhet me votim të fshehtë dhe pa debat nga Kuvendi.
... (Neni 87)

1. Këshilli i Ministrave përbëhet nga Kryeministri, zëvendëskryeministri dhe ministrat.
2. Këshilli i Ministrave ushtron çdo funksion shtetëror, i cili nuk u është dhënë organeve të pushteteve të tjera shtetërore ose të qeverisjes vendore. (Neni 95)

1. Presidenti i Republikës, në fillim të legjislaturës, si dhe kur vendi i Kryeministrit mbetet vakant, emëron Kryeministrin me propozim të partisë ose koalicionit të partive, që ka shumicën e vendeve në Kuvend.
… (Neni 96)

1. Ministri emërohet dhe shkarkohet nga Presidenti i Republikës, me propozim të Kryeministrit, brenda 7 ditëve.
2. Dekreti shqyrtohet brenda 10 ditëve nga Kuvendi. (Neni 98)

1. Këshilli i Ministrave përcakton drejtimet kryesore të politikës së përgjithshme shtetërore.
… (Neni 100)

1. Ministër mund të caktohet kushdo që ka cilësitë për deputet.
… (Neni 103)

1. Kuvendi përbëhet nga 140 deputetë, të zgjedhur sipas një sistemi zgjedhjesh proporcional me konkurrim rajonal dhe prag kombëtar.
2. Në shpërndarjen e mandateve marrin pjesë subjektet zgjedhore që arrijnë pragun kombëtar.
3. Zgjedhësit gëzojnë të drejtën për të dhënë votë parapëlqyese për kandidatët e listave shumemërore. Kriteret dhe rregullat për zbatimin e sistemit zgjedhor, për caktimin e zonave zgjedhore, pragun kombëtar, numrin e mandateve për secilën zonë, shpërndarjen e mandateve dhe masën e shtrirjes së votimit parapëlqyes përcaktohen në ligjin për zgjedhjet. Ligji për zgjedhjet garanton që votimit parapëlqyes t’i nënshtrohen jo më pak se dy të tretat e listës shumemërore dhe të sigurojë përfaqësim gjinor.
… (Neni 64)

1. Kandidatët për deputetë paraqiten në nivel zone zgjedhore nga partitë politike ose nga zgjedhësit. Një kandidat mund të paraqitet vetëm për një nga subjektet propozuese, sipas kësaj pike. Rregullat për regjistrimin e kandidatëve për deputetë përcaktohen në ligjin për zgjedhjet.
2. Në ligjin për zgjedhjet përcaktohen edhe kritere dhe rregulla të tjera të nevojshme për organizimin dhe zhvillimin e zgjedhjeve, duke përfshirë ato për regjistrimin e zgjedhësve, zhvillimin e fushatës zgjedhore, administrimin, vlefshmërinë e zgjedhjeve dhe shpalljen e rezultateve të tyre.
… (Neni 68)

1. Sistemi ekonomik i Republikës së Shqipërisë bazohet në pronën private e publike, si dhe në ekonominë e tregut dhe në lirinë e veprimtarisë ekonomike.
2. Prona private dhe publike mbrohen njëlloj me ligj.
… (Neni 11)

1. E drejta e pronës private është e garantuar.
2. Prona fitohet me dhurim, me trashëgimi, me blerje dhe me çdo mënyrë tjetër klasike të parashikuar në Kodin Civil.
… (Neni 41)

1. Liria, prona dhe të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një proces të rregullt ligjor.
… (Neni 42)

…
2. Partitë politike dhe organizatat e tjera, programet dhe veprimtaria e të cilave mbështeten në metoda totalitariste, që nxitin e përkrahin urrejtjen racore, fetare, krahinore ose etnike, që përdorin dhunën për marrjen e pushtetit ose për të ndikuar në politikën shtetërore, si edhe ato me karakter të fshehtë janë të ndaluara sipas ligjit.
… (Neni 9)

Askush nuk mund t’i nënshtrohet torturës, dënimit apo trajtimit mizor, çnjerëzor poshtërues. (Neni 25)

Askujt nuk mund t’i kërkohet të kryejë një punë të detyruar,
… (Neni 26)

...
3. Çdo fëmijë ka të drejtë të jetë i mbrojtur nga dhuna, keqtrajtimi, shfrytëzimi dhe përdorimi për punë, e veçanërisht nën moshën minimale për punën e fëmijëve, që mund të dëmtojë shëndetin, moralin ose të rrezikojë jetën a zhvillimin e tij normal.
... (Neni 54)

1. Kushdo ka të drejtën e sigurimeve shoqërore në pleqëri ose kur është i paaftë për punë, sipas një sistemi të caktuar me ligj.
2. Kushdo, kur mbetet pa punë për shkaqe të pavarura nga vullneti i tij dhe kur nuk ka mjete të tjera jetese, ka të drejtën e ndihmës në kushtet e parashikuara me ligj. (Neni 52)

…
2. Martesa dhe familja gëzojnë mbrojtjen e veçantë të shtetit.
… (Neni 53)

1. Fëmijët, të rinjtë, gratë shtatzëna dhe nënat e reja kanë të drejtën e një mbrojtjeje të veçantë nga shteti.
… (Neni 54)

…
2. Kushtetuta është ligji më i lartë në Republikën e Shqipërisë.
3. Dispozitat e Kushtetutës zbatohen drejtpërsëdrejti, përveç rasteve kur Kushtetuta parashikon ndryshe. (Neni 4)

1. Aktet normative që kanë fuqi në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë janë:
a) Kushtetuta;
… (Neni 116)

1. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë përfundimtare dhe të detyrueshme për zbatim.
2. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese hyjnë në fuqi ditën e publikimit në Fletoren Zyrtare. Gjykata Kushtetuese mund të urdhërojë që vendimi i saj, me të cilin ka shqyrtuar aktin, të fillojë efektet në një datë tjetër.
... (Neni 132)

1. Ligjet dhe aktet e tjera normative të miratuara para datës së hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute do të zbatohen derisa nuk janë shfuqizuar.
… (Neni 178)

…
2. Keshilli i Ministrave i paraqet Gjykates Kushtetuese marreveshjet nderkombetare te cilat permbajne dispozita qe vijne ne kundershtim me kete Kushtetute. (Neni 180)

Republika e Shqipërisë zbaton të drejtën ndërkombëtare të detyrueshme për të. (Neni 5)

1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë.
2. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. (Neni 17)

1. Aktet normative që kanë fuqi në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë janë:
…
b) marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara;
… (Neni 116)

1. Çdo marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar përbën pjesë të sistemit të brendshëm juridik pasi botohet në Fletoren Zyrtare të Republikës së Shqipërisë. Ajo zbatohet në mënyrë të drejtpërdrejtë, përveç rasteve kur nuk është e vetëzbatueshme dhe zbatimi i saj kërkon nxjerrjen e një ligji. Ndryshimi, plotësimi dhe shfuqizimi i ligjeve të miratuara me shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit për efekt të ratifikimit të marrëveshjeve ndërkombëtare bëhet me të njëjtën shumicë.
2. Një marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar me ligj ka epërsi mbi ligjet e vendit që nuk pajtohen me të.
3. Normat e nxjerra prej një organizate ndërkombëtare kanë epërsi, në rast konflikti, mbi të drejtën e vendit, kur në marrëveshjen e ratifikuar nga Republika e Shqipërisë për pjesëmarrjen në atë organizatë, parashikohet shprehimisht zbatimi i drejtpërdrejtë i normave të nxjerra prej asaj. (Neni 122)

Gjykata Kushtetuese vendos për:
a) pajtueshmërinë e ligjit me Kushtetutën ose me marrëveshjet ndërkombëtare, siç parashikohet në nenin 122;
b) pajtueshmërinë e marrëveshjeve ndërkombëtare me Kushtetutën para ratifikimit të tyre;
c) pajtueshmërinë e akteve normative të organeve qendrore dhe vendore me Kushtetutën dhe me marrëveshjet ndërkombëtare;
… (Neni 131)

1. Marreveshjet nderkombetare te ratifikuara nga Republika e Shqiperise para hyrjes ne fuqi te kesaj Kushtetute konsiderohen te ratifikuara sipas kesaj kushtetute.
2. Keshilli i Ministrave i paraqet Gjykates Kushtetuese marreveshjet nderkombetare te cilat permbajne dispozita qe vijne ne kundershtim me kete Kushtetute. (Neni 180)

1. Në Republikën e Shqipërisë nuk ka fe zyrtare.
2. Shteti është asnjanës në çështjet e besimit
… (Neni 10)