Tajikistan

A citizen of Tajikistan shall be considered the person who become the citizen of the Republic of Tajikistan on the day of adoption of the Constitution.
Belonging to the citizenship of Tajikistan and the citizenship of another state shall be not recognized, except in cases indicated by law and interstate treaties of Tajikistan.
The Constitutional Law shall define the procedure for acquiring and forfeiting citizenship. (Art. 15)

… The system of the Constitutional Court shall be:
1) to determine the conformity of laws, joint legal documents of the Majlisi Milli and Majlisi Namoyandagon, legal documents of the Majlisi Milli, the Majlisi Namoyandagon, the President, the Government, the Supreme Court, Supreme Economic Court, and other state and social authorities, as well as agreements that have not entered into force in Tajikistan to the Constitution.
2) to resolve disputes between the state power on their authority;
3) to implement other duties stipulated by the Constitution and laws.
The acts of the Constitutional Court shall be final. (Art. 89)

Everyone shall have the right to education. The basic general education shall be compulsory.
The state shall guarantee the free of charge general basic compulsory education in the state educational establishments.
Everyone shall get free of charge general vocational, primary specialized, vocational specialized and higher specialized education in the state educational establishments, within the framework determined by law.
Other forms of education shall be determined by law. (Art. 41)

Everyone shall have the right to work, to choose the profession, job, work protection and social protection during the unemployment.
Wages for work shall not be less than the minimum wage.
Any limitation shall be prohibited in labor relations. Equal wages shall be paid for the same work.
Forced labor shall not be permitted, except in cases defined by law.
Using women and children labor shall be prohibited in heavy and underground works and in harmful conditions. (Art. 35)

Everyone shall have the right to leisure. Establishing working weeks and days, paid annual leaves, weekly days off, and other conditions prescribed by law, shall ensure this right. (Art. 37)

WE, THE PEOPLE OF TAJIKISTAN, …
asserting human rights and liberties;
recognizing the equality of rights and friendship of all nationalities and peoples;… (Preamble)

All people shall be equal before the law and the court of law. The state shall guarantee the rights and liberties for every person irrespective of his nationality, race, sex, language, religious beliefs, political persuasion, knowledge, social and property status.
Men and women shall have equal rights. (Art. 17)

WE, THE PEOPLE OF TAJIKISTAN, …
asserting human rights and liberties; … (Preamble)

Man, his rights and liberties shall be the supreme value.
The life, honor, dignity, and other natural human rights shall be inviolable.
The rights and liberties of the man and citizens shall be recognized, observed and protected by the state. (Art. 5)

The rights and liberties of individual and citizen shall be protected by the Constitution, the laws of the republic, and international legal documents recognized by Tajikistan.
The rights and liberties of individual and citizen shall be implemented directly. These shall determine the goals, content and effect of the laws, and the application activities of the legislative, executive and local authorities, self-government local bodies and shall be insured by the judiciary. … (Art. 14)

All people shall be equal before the law and the court of law. The state shall guarantee the rights and liberties for every person irrespective of his nationality, race, sex, language, religious beliefs, political persuasion, knowledge, social and property status. … (Art. 17)

In Tajikistan everyone shall be obliged to follow the Constitution and the laws and recognize the rights, liberties, dignity and honor of others. … (Art. 42)

The rights and liberties of individual and citizen shall be protected by the Constitution, the laws of the republic, and international legal documents recognized by Tajikistan.
The rights and liberties of individual and citizen shall be implemented directly. These shall determine the goals, content and effect of the laws, and the application activities of the legislative, executive and local authorities, self-government local bodies and shall be insured by the judiciary. … (Art. 14)

The judicial system shall be independent and implement on behalf of the state and by the judges. The judicial system shall protect the rights and liberties of individual and citizen, the state's interests, organizations and establishments, legality and justice. … (Art. 84)

… The limitation in implementing rights and liberties of citizen shall be allowed only to ensure the rights and liberties of others, public order, and to safeguard the constitutional structure and the territorial integrity of the republic. (Art. 14)

During the state of emergency the rights and liberties stipulated in articles 16, 17, 18, 19, 20, 22, 25, and 28 of the Constitution shall not be limited.
The Constitutional Law shall determine the legal regime of the state of emergency. (Art. 47)

The state shall protect the family as the basis of society.
Everyone shall have the right to form a family. Men and women who have reached the age of marriage shall have the right freely to marry. In marriage and in divorce, husband and wife shall have equal rights.
Polygamy shall be prohibited. (Art. 33)

A mother and a child shall be entitled to special care and protection by the state.
Parents shall be responsible for the upbringing of children, and adult and employable children shall be responsible for care and provision of parents. … (Art. 34)

In Tajikistan public life shall be developed on the basis of political and ideological diversity. … (Art. 8)

A citizen shall have the right to take part in political life and state administration directly or via his representatives.
Citizens shall have the equal rights to state service. … (Art. 27)

A citizen shall have the right to take part in political life and state administration directly or via his representatives.
Citizens shall have the equal rights to state service.
A citizen shall have the right to take part in referendum, to elect from the age of 18 years and also be elected from the age fixed by Constitution, Constitutional laws and laws.
Persons deemed incompetent by a court or who have been deprived of liberty in accordance with a court sentence shall not have the right to take part in the elections and referendums.
Constitutional laws and laws shall regulate the procedure of elections. Referendum shall be held in accordance with Constitutional Law. (Art 27)

Citizens shall have the right to associate. The citizen shall have the right to participate in the creation of political parties, including parties of democratic, religious and atheistic character, trade unions, and other public associations, voluntarily affiliate with them and quit. … (Art. 28)

In Tajikistan public life shall be developed on the basis of political and ideological diversity.
Ideology of any party, social and religious association, movement and a group shall not be recognized as a state ideology.
Social associations and political parties shall be established and function within the framework of the Constitution and laws.
Religious organizations shall be separate from the state and shall not interfere in state affairs. The establishment and activity of public associations and political parties which encourage racism, nationalism, social and religious enmity, and hatred, as well as advocate the forcible overthrow of the constitutional state structures and the formation of armed groups shall be prohibited. (Art. 8)

Citizens shall have the right to associate. The citizen shall have the right to participate in the creation of political parties, including parties of democratic, religious and atheistic character, trade unions, and other public associations, voluntarily affiliate with them and quit.
The political parties shall promote the forming and expressing of will of people on the base of political pluralism and take part in political life. Their structure and activity shall correspond to the democratic norms. (Art. 28)

The President of the Republic of Tajikistan shall be the head of state and executive authority (the Government). … (Art. 64)

The citizens of Tajikistan on the basis of universal, direct, and equal suffrage shall elect the President by secret ballot for a term of 7 years.
Every citizen of the Republic of Tajikistan not younger than 35 years old speaking the state language and permanently lived on the territory of the republic at least for the last 10 years can be nominated to the post of the President.
Only a person whose nomination is signed by at least five percent of the electorate shall be eligible for candidacy to the post of President. … (Art. 65)

Powers of the President:
…
4) Shall appoint and dismiss the Prime Minister and other Government members, submit for confirming his decrees on the appointment and dismissal of the Prime Minister and other Government members to the joint sessions of the Majlisi Milli and Majlisi Namoyandagon;
… (Art. 69)

The Government of the republic shall consist of the Prime Minister, his first Deputy, Deputies, Ministers, and Chairmen of state committees. … (Art. 73)

Majlisi Oli (the Supreme Assembly) - Parliament of the Republic of Tajikistan shall be the supreme representative and legislative body of the Republic of Tajikistan.
Majlisi Oli shall consist of two Majlises (Assemblies) - the Majlisi Milli (the National Assembly) and the Majlisi Namoyandagon (the Assembly of Representatives). … (Art. 48)

The Majlisi Namoyandagon shall be elected on the basis of universal, equal, direct suffrage by secret ballot. The Majlisi Namoyandagon shall be permanent and professional Majlis.
Every citizen of the Republic of Tajikistan no younger than 25 years old and having the higher education diploma shall be elected deputy of Majlisi Namoyandagon.
Three quarter of the members of Majlisi Milli shall be elected indirectly at the joint meetings of peopleʹs deputies of the Badakhshan Mountainous Autonomous Region and towns and districts thereof, regions and towns and districts thereof, city of Dushanbe and districts thereof, towns and districts in the Republican subordination (jointly) by secret ballot. In Majlisi Milli the Badakhshan Mountainous Autonomous Region, regions, city of Dushanbe, towns and districts in the Republican subordination shall have the equal number of representatives.
The President of the Republic of Tajikistan shall appoint one quarter of the members of the Majlisi Milli.
The Majlisi Milli shall function based on convocations.
Every citizen of the Republic of Tajikistan not younger than 35 years old having higher education diploma shall be elected and appointed members of the Majlisi Milli.
Each former President of the Republic of Tajikistan shall be a life‑term member of Majlisi Milli, unless resigned voluntarily.
The Constitutional law shall regulate the number of the members of the Majlisi Milli and the deputies of Majlisi Namoyandagon, procedure for their election, failure and determination of inconsistency of the members of the Majlisi Milli and the deputies of Majlisi Namoyandagon plenary powers. (Art. 49)

The economy of Tajikistan shall be based on various forms of ownership.
The state shall guarantee freedom of economic activities, entrepreneurship, equality of rights, and the protection of all forms of ownership including private ownership. (Art. 12)

Everyone shall have the right to ownership and inheritance. … (Art. 32)

… The establishment and activity of public associations and political parties which encourage racism, nationalism, social and religious enmity, and hatred, as well as advocate the forcible overthrow of the constitutional state structures and the formation of armed groups shall be prohibited. (Art. 8)

… The state shall guarantee the inviolability of a person. No one shall be subjected to torture, punishment, and inhuman treatment. It shall be prohibited to subject a person to forced medical or scientific experiments. ( Art. 18)

… Propaganda and agitation, kindling the social, race, national, religious and language enmity and hostility shall be prohibited. … (Art. 30)

… Forced labor shall not be permitted, except in cases defined by law.
Using women and children labor shall be prohibited in heavy and underground works and in harmful conditions. (Art. 35)

The state shall protect the family as the basis of society. … (Art. 33)

A mother and a child shall be entitled to special care and protection by the state. … (Art. 34)

Everyone shall be guaranteed social security in old age, in the time of sickness, invalidity and loss of ability to work, or loss of a guardian or other instances prescribed by law. (Art. 39)

The Constitution of Tajikistan shall have supreme legal force and its norms have direct affect. Laws and other legal acts that contradict the Constitution shall be of no legal validity.
State and all its bodies, officials, citizens, and their associations shall observe and comply with the Constitution and laws of the republic. … (Art. 10)

In Tajikistan everyone shall be obliged to follow the Constitution and the laws and recognize the rights, liberties, dignity and honor of others.
Ignorance of the law shall not liberate from responsibility. (Art. 42)

… International legal documents recognized by Tajikistan shall be a component part of the legal system of the republic. In case the republican laws do not stipulate to the recognized international legal documents, the rules of the international documents shall apply.
Laws and international documents recognized by Tajikistan shall come into force after their official publication. (Art. 10)

The rights and liberties of individual and citizen shall be protected by the Constitution, the laws of the republic, and international legal documents recognized by Tajikistan. … (Art. 14)

… The system of the Constitutional Court shall be:
1) to determine the conformity of laws, joint legal documents of the Majlisi Milli and Majlisi Namoyandagon, legal documents of the Majlisi Milli, the Majlisi Namoyandagon, the President, the Government, the Supreme Court, Supreme Economic Court, and other state and social authorities, as well as agreements that have not entered into force in Tajikistan to the Constitution.
… (Art. 89)

The Republic of Tajikistan shall be a sovereign, democratic, law-based, secular, and unitary state. … (Art. 1)

… Ideology of any party, social and religious association, movement and a group shall not be recognized as a state ideology. …
Religious organizations shall be separate from the state and shall not interfere in state affairs. ... (Art. 8)

The form of public administration, the territorial integrity, and the democratic, law-governed, secular and social nature of the state shall be irrevocable. (Art. 100)

Гражданином Таджикистана считается лицо которое на день принятия Конституции является гражданином Республики Таджикистан.
Принадлежность граждан Таджикистана к гражданству другого государство не допускается, за исключением случаев, предусмотренных законом и межгосударственными договорами Таджикистана.
Порядок приобретения и утраты гражданства определяется конституционным законом. (Статья 15)

... Полномочия Конституционного суда:
1) определение соответствия законов, совместных правовых актов Маджлиси мили Маджлиси намояндагон, правовых актов Маджлиси милли Маджлиси намояндагон, Президента, Правительства, Верховного Суда, Высшего экономического суда и других государственных и общественных органов, а также не вступивших в законную силу договоров Таджикистана Конституции;
2) разрешение споров между государственными органами относительно их компетенции;
3) Исполнение других полномочий, определяемых Конституцией и законами. Акты Конституционного суда являются окончательным. (Статья 89)

Каждый имеет право на образование. Общее основное образование обязательно.
Государство гарантирует общее основное обязательное бесплатное образование в государственных учебных заведениях.
Каждый, в рамках, определенных законом, может получить бесплатное общее среднее, начальное профессиональное, среднее профессиональное и высшее профессиональное образование в государственных учебных заведениях.
Другие формы получения образования определяются законом. (Статья 41)

Каждый имеет право на труд, выбор профессии, работы, охрану труда и социальную защиту от безработицы. Заработная плата не должна быть ниже минимального размера оплаты труда.
Всякие ограничения в трудовых отношениях запрещаются. За равный труд выдается равная оплата.
Никто не может быть привлечен к принудительному труду, за исключением случаев, определенных законом.
Использование труда женщин и несовершеннолетних на тяжелых и подземных работах, а также на работах с вредными условиями труда запрещается. (Статья 35)

Каждый имеет право на отдых. Это право обеспечивается путем установления продолжительности рабочего дня и недели, предоставления оплачиваемого ежегодного отпуска, еженедельных дней отдыха и иными условиями, предусмотренными законом. (Статья 37)

МЫ, НАРОД ТАДЖИКИСТАНА, ...
признавая незыблемыми свободу и права человека, уважая равноправие и дружбу всех наций и народностей, … (Preamble)

Все равны перед законом и судом. Государство гарантирует права и свободы каждого, независимо от его национальности, расы, пола, языка, вероисповедания, политических убеждений, образование, социального и имущественного положения.
Мужчины и женщины равноправны. (Статья 17)

МЫ, НАРОД ТАДЖИКИСТАНА, ...
признавая незыблемыми свободу и права человека, ... (Preamble)

Человек, его права и свободы являются высшей ценностью.
Жизнь, честь, достоинство и другие естественные права человека неприкосновенны.
Право и свободы человека и гражданина признаются, соблюдаются и защищаются государством. (Статья 5)

Права и свободы человека и гражданина регулируется и охраняются Конституцией, законами республики, признанными Таджикистаном международно ‐ правовыми актами.
Права и свободы человека и гражданина осуществляются непосредственно. Они определяют цели, содержание и применение законов, деятельность законодательной, исполнительной и местной властей, органов местного самоуправления и обеспечиваются судебной властью. … (Статья 14)

Все равны перед законом и судом. Государство гарантирует права и свободы каждого, независимо от его национальности, расы, пола, языка, вероисповедания, политических убеждений, образование, социального и имущественного положения. … (Статья 17)

В Таджикистане каждый обязан соблюдать его Конституцию и законы, уважать права, свободы, честь и достоинство других людей. ... (Статья 42)

Права и свободы человека и гражданина регулируется и охраняются Конституцией, законами республики, признанными Таджикистаном международно ‐ правовыми актами.
Права и свободы человека и гражданина осуществляются непосредственно. Они определяют цели, содержание и применение законов, деятельность законодательной, исполнительной и местной властей, органов местного самоуправления и обеспечиваются судебной властью. … (Статья 14)

Судебная власть является независимой и осуществляется от имени государства судьями. Судебная власть защищать права и свободы человека и гражданина, интересы государства, организацией, учреждений, законность и справедливость. … (Статья 84)

... Ограничения прав и свобод граждан допускаются только с целью обеспечения прав свобод других граждан, общественного порядка, защиты конституционного строя и территориальной целостности республики. (Статья 14)

В условиях чрезвычайного положения не могут быть ограничены права и свободы, предусмотренные в статьях 16, 17, 18, 19, 20, 22, 25 и 28 Конституции.
Правовой режим чрезвычайного положения определяется конституционным законом. (Статья 47)

Семья как основа общества, находится под защитой государства.
Каждый имеет право на создании семьи. Мужчины и женщины, достигшие брачного возраста, имеют право свободно вступать в брак. В семейных отношениях и при расторжении брака супруги равноправны.
Многобрачие запрещается. (Статья 33)

Мать и ребенок находятся под особой защитой и покровительством государства.
Родители ответственны за воспитание детей, а совершеннолетние и трудоспособные дети обязаны заботится о своих родителях. ...(Статья 34)

В Таджикистане общественная жизнь развивается на основ политического и идеологического плюрализма. … (Статья 8)

Гражданин имеет право участвовать в политической жизни и управлении государственном непосредственно или через представителей.
Граждане имеют равное право на государственную службу. ... (Статья 27)

Гражданин имеет право участвовать в политической жизни и управлении государственном непосредственно или через представителей.
Граждане имеют равное право на государственную службу.
Гражданин по достижении 18‐летнего возраста вправе участвовать в референдуме, избирать, а также быть избранным по достижении возраста, установленного Конституцией, конституционными законами и законами.
Лица, признанные судом недееспособными, либо содержащиеся в местах лищения свободы по приговору суда, не имеют права участвовать в выборах и референдумах.
Порядок проведения выборов регулируется конституционными законами и законами. Референдум проводится согласно конституционного закона. (Статья 27)

Граждане имеют право объединяется. Гражданин вправе участвовать в создании политических партий, в том числе имеющих демократических, религиозный и атеистический характер, профессиональных союзов и других общественных объединений, добровольно входить в них и выходить из них. … (Статья 28)

В Таджикистане общественная жизнь развивается на основ политического и идеологического плюрализма.
Идеология ни одной партии, общественного и религиозного объединения, движения или группы не может быть признана как государственная.
Общественные объединения и политические партии создаются и действуют в рамках Конституции и законов.
Религиозные организации отделены от государства и не могут вмешиваться в государственные дела.
Создание и деятельность общественных объединений и политических партий, пропагандирующих расовую, национальную, социальную и религиозную вражду или призывающих к насильственному свержению конституционного строя и организации вооруженных групп, запрещаются. (Статья 8)

Граждане имеют право объединяется. Гражданин вправе участвовать в создании политических партий, в том числе имеющих демократических, религиозный и атеистический характер, профессиональных союзов и других общественных объединений, добровольно входить в них и выходить из них.
Политические партии способствуют формированию и выражению воли народа на основе политического плюрализма и участвуют в политической жизни. Их структура и деятельность должны соответствовать демократическим нормам. (Статья 28)

Президент Республики Таджикистан является главой государства и исполнительной власти (Правительства). … (Статья 64)

Президент избирается гражданами Таджикистана на основе всеобщего, равного и прямого избирательного права при тайном голосовании сроком на семь лет.
Каждый гражданин Республики Таджикистан, не моложе 35 лет, владеющий государственным языком и постоянно проживающий на территории республики не менее последних 10 лет, может быть выдвинут кандидатом на пост Президента.
Кандидатом на пост Президента может быть зарегистрировано лицо, за выдвижение кандидатурой которого собраны подписи не менее 5 процентов избирателей. … (Статья 65)

Полномочия Президента:
…
4) Назначает и освобождает Премьер‐министра и других членов Правительства; представляет указы о назначении и освобождении Премьер‐министра и других членов Правительства на утверждение совместных заседаний Маджлиси милли Маджлиси намояндагон;
… (Статья 69)

Правительство республики состоит из Премьер‐министра, его первого заместителя и заместителей, министров, председателей государственных комитетов. … (Статья 73)

Маджлиси Оли – парламент Республики Таджикистан является высшим представительным законодательным органом Республики Таджикистан. Маджлиси Оли состоит из двух Маджлисов – Маджлиси милли и Маджлиси намояндагон. … (Статья 48)

Маджлиси намояндагон избирается на основе всеобщего, равного избирательного права при тайном голосовании. Маджлиси намояндагон действует на постоянной и профессиональной основе. Каждый гражданин Республики Таджикистан, не моложе 25 лет и имеющий высшее образование, может быть избран депутатом Маджлиси намояндагон.
Три четвертых части членов Маджлиси милли избирается косвенным путем, тайным голосованием на совместных собраниях народных депутатов ГорноБадахшанской автономной области и ее городов и районов, областей и их городов и районов, города Душанбе и его районов, городов и районов республиканского подчинения (совместно). В Маджлиси милли Горно‐Бадахшанская автономная область, области, города Душанбе, города и районы республиканского подчинения имеют равное количество представителей.
Одну четвертую часть членов Маджлиси милли назначает Президент Республики Таджикистан. Маджлиси милли действует на созывной основе.
Каждый гражданин Республики Таджикистан, не моложе 35 лет и имеющий высшее образование, может быть избран или назначен членом Маджлиси милли.
Каждый бывший Президент Республики Таджикистан является членом Маджлиси милли пожизненно, если он не откажется то использования этого право.
Число членов Маджлиси милли и депутатов Маджлиси намояндагон, порядок их избрания, порядок не избираемости и не совместимости с мандатом члена Маджлиси милли и депутата Маджлиси намояндагон определяется конституционным законом. (Статья 49)

Основу экономики Таджикистана составляют различные формы собственности.
Государство гарантирует свободу экономической и предпринимательской деятельности, равноправие и правовую защиту всех форм собственности, в том числе частной. (Статья 12)

Каждый имеет право на собственность и право наследование. ... (Статья 32)

… Создание и деятельность общественных объединений и политических партий, пропагандирующих расовую, национальную, социальную и религиозную вражду или призывающих к насильственному свержению конституционного строя и организации вооруженных групп, запрещаются. (Статья 8)

... Неприкосновенность личности гарантируется государством. Никто не может быть подвергнут пыткам, жестокости и бесчеловечному обращению. Принудительные медицинские и научные эксперименты над человеком запрещаются. (Статья 18)

… Пропаганда и агитация, разжигающие социальную, расовую, национальную, религиозную и языковую вражду и неприязнь, запрещается. … (Статья 30)

… Никто не может быть привлечен к принудительному труду, за исключением случаев, определенных законом.
Использование труда женщин и несовершеннолетних на тяжелых и подземных работах, а также на работах с вредными условиями труда запрещается. (Статья 35)

Семья как основа общества, находится под защитой государства. … (Статья 33)

Мать и ребенок находятся под особой защитой и покровительством государства. ... (Статья 34)

Каждому гарантируется социальное обеспечение в старости, в случаях болезни, инвалидности, утраты трудоспособности, потери кормильца и в других случаях, определяемых законо. (Статья 39)

Конституция Таджикистана обладает высшей юридической силой, ее нормы имеют прямое действие. Законы и другие правовые акты, противоречащие Конституции, не имеют юридической силы.
Государство и все его органы, должностные лица, граждане и их объединения обязаны соблюдать и исполнять Конституцию и законы республики. ... (Статья 10)

В Таджикистане каждый обязан соблюдать его Конституцию и законы, уважать права, свободы, честь и достоинство других людей.
Не знание законов не освобождает от ответственности. (Статья 42)

... Международно‐правовые акты, признанные Таджикистаном, является составной частью правовой системы республики. В случае несоответствия законов республики признанным международно‐правовым актам применяются нормы международно‐правовых актов.
Законы и признанные Таджикистаном международно‐правовые акты вступают в силу после их официального опубликования. (Статья 10)

Права и свободы человека и гражданина регулируется и охраняются Конституцией, законами республики, признанными Таджикистаном международно ‐ правовыми актами. ... (Статья 14)

... Полномочия Конституционного суда:
1) определение соответствия законов, совместных правовых актов Маджлиси мили Маджлиси намояндагон, правовых актов Маджлиси милли Маджлиси намояндагон, Президента, Правительства, Верховного Суда, Высшего экономического суда и других государственных и общественных органов, а также не вступивших в законную силу договоров Таджикистана Конституции;
… (Статья 89)

Республика Таджикистан – суверенное, демократическое, правовое, светское и унитарное государство. … (Статья 1)

… Идеология ни одной партии, общественного и религиозного объединения, движения или группы не может быть признана как государственная. ...
Религиозные организации отделены от государства и не могут вмешиваться в государственные дела. ... (Статья 8)

Республиканская форма правления, территориальная целостность,демократическая, правовая, светская и социальная сущность государства неизменны. (Статья 100)

Шаҳрванди Тоҷикистон шахсе ҳисоб меёбад, ки дар рӯзи қабули Конститутсия шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад.
Мансубияти шаҳрванди Тоҷикистон ба шаҳрванди давлати дигар эътироф намешавад, ба истиснои мавридҳое, ки дар қонун ва шартномаҳои байнидавлатии Тоҷикистон нишон дода шудааст.
Тартиби ба шаҳрвандӣ қабул шудан ва аз он хориҷ гардиданро қонуни конститутсионӣ танзим менамояд. (Моддаи 15)

... Салоҳияти Суди конститутсионӣ:
1) муайян намудани мувофиқати қонунҳо, санадҳои ҳуқуқии якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон, Маҷлиси миллӣ, Маҷлиси намояндагон. Президент, Ҳукумат, Суди Олӣ, Суди Олии иқтисодӣ ва дигар мақомоти давлатию ҷамъиятӣ, қарордодҳои ба қувваи қонун надаромадаи Тоҷикистон ба Конститутсия;
2) ҳалли баҳсҳои байни мақомоти давлатӣ доир ба салоҳияти онҳо;
3) иҷрои ваколатҳои дигаре, ки Конститутсия ва қонунҳо муайян кардаанд. Санадҳои Суди конститутсионӣ қатъист (Моддаи 89)

Ҳар шахс ҳуқуқи таҳсил дорад. Таълими умумии асосӣ ҳатмист.
Давлат таълими умумии асосии ҳатмии ройгонро дар муассисаҳои таълимии давлатӣ кафолат медиҳад.
Шахс дар доираи муқаррарнамудаи қонун дар муассисаҳои таълимии давлатӣ метавонад ба таври ройгон таълими миёнаи умумӣ, ибтидоии касбӣ, миёнаи касбӣ ва олии касбӣ гирад.
Шаклҳои дигари таълимро қонун муайян мекунад. (Моддаи 41)

Ҳар кас ба меҳнат, интихоби касбу кор, ҳифзи меҳнат ва ҳимояи иҷтимоӣ ҳангоми бекорӣ ҳақ дорад. Музди кор аз ҳадди ақали музди меҳнат набояд кам бошад.
Дар муносибатҳои меҳнатӣ ҳама гуна маҳдудият манъ аст. Барои иҷрои кори якхела музди баробар дода мешавад.
Ҳеҷ кас ба меҳнати маҷбурӣ ҷалб карда намешавад, ба истиснои мавридҳое, ки қонун муайян кардааст.
Дар корҳои вазнин, зеризаминӣ ва шароити меҳнаташон зарарнок истифодаи меҳнати занон ва ноболиғон манъ аст. (Моддаи 35)

Шаҳрванд ҳуқуқи истироҳат дорад. Ин ҳуқуқ бо роҳи муқаррар кардани ҳафта ва рӯзи корӣ, рухсатии ҳарсолаи пулӣ, рӯзҳои ҳарҳафтаинаи истироҳат ва шароитҳои дигаре таъмин карда мешавад, ки қонун муайян кардааст. (Моддаи 37)

Мо, халқи Тоҷикистон, ...
намуда, озодӣ ва ҳуқуқи шахсро муқаддас шумурда, баробарҳуқуқӣ ва дӯстии тамоми миллату халқиятҳоро эътироф карда, ... (Preamble)

Ҳама дар назди қонун ва суд баробаранд. Давлат ба ҳар кас, қатъи назар аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк, ҳуқуқу озодиҳоро кафолат медиҳад. Мардон ва занон баробарҳуқуқанд. (Моддаи 17)

Мо, халқи Тоҷикистон, ...
намуда, озодӣ ва ҳуқуқи шахсро муқаддас шумурда, ... (Preamble)

Инсон, ҳуқуқ ва озодиҳои он арзиши олӣ мебошанд. Ҳаёт, қадр, номус ва дигар ҳуқуқҳои фитрии инсон дахлнопазиранд. Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрвандро давлат эътироф, риоя ва ҳифз менамояд. (Моддаи 5)

Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ба воситаи Конститутсия, қонунҳои ҷумҳурӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз тарафи Тоҷикистон эътироф шудаанд, ҳифз мегарданд.
Ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд бевосита амалӣ мешаванд. Онҳо мақсад, мазмун ва татбиқи қонунҳо, фаъолияти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия, маҳаллӣ ва мақомоти худидоракунии маҳаллиро муайян мекунанд ва ба воситаи ҳокимияти судӣ таъмин мегарданд. … (Моддаи 14)

Ҳама дар назди қонун ва суд баробаранд. Давлат ба ҳар кас, қатъи назар аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқоди динӣ, мавқеи сиёсӣ, вазъи иҷтимоӣ, таҳсил ва молу мулк, ҳуқуқу озодиҳоро кафолат медиҳад. … (Моддаи 17)

Дар Тоҷикистон ҳар шахс вазифадор аст, ки Конститутсия ва қонунҳоро риоя кунад, ҳуқуқ, озодӣ, шаъну шарафи дигаронро эҳтиром намояд. … (Моддаи 42)

Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ба воситаи Конститутсия, қонунҳои ҷумҳурӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз тарафи Тоҷикистон эътироф шудаанд, ҳифз мегарданд.
Ҳуқуқ ва озодиҳои инсон ва шаҳрванд бевосита амалӣ мешаванд. Онҳо мақсад, мазмун ва татбиқи қонунҳо, фаъолияти ҳокимияти қонунгузор, иҷроия, маҳаллӣ ва мақомоти худидоракунии маҳаллиро муайян мекунанд ва ба воситаи ҳокимияти судӣ таъмин мегарданд. … (Моддаи 14)

Ҳокимияти судӣ мустақил буда, аз номи давлат ва аз тарафи судяҳо амалӣ мегардад. Ҳокимияти судӣ ҳуқуқ озодии инсону шаҳрванд, манфиати давлат, ташкилоту муассисаҳо, қонунияту адолатро ҳифз менамояд. … (Моддаи 84)

… Маҳдуд кардани ҳуқуқ ва озодиҳои шаҳрванд танҳо ба мақсади таъмини ҳуқуқ ва озодии дигарон, тартиботи ҷамъиятӣ, ҳимояи сохти конститутсионӣ ва тамомияти арзии ҷумҳурӣ раво дониста мешавад. (Моддаи 14)

Дар давраи вазъияти фавқулодда ҳуқуқ ва озодиҳое, ки дар моддаҳои 16, 17, 18, 19, 20, 22, 25, 28‐и Конститутсия пешбинӣ шудааст, маҳдуд карда намешавад.
Низоми ҳуқуқии вазъияти фавқулоддаро қонуни конститутсионӣ муайян мекунад. (Моддаи 47)

Давлат оиларо ҳамчун асоси ҷамъият ҳимоя мекунад. Ҳар кас ҳуқуқи ташкили оила дорад. Мардон ва занон, ки ба синни никоҳ расидаанд, ҳуқуқ доранд озодона ақди никоҳ банданд. Дар оиладорӣ ва бекор кардани ақди никоҳ зану шавҳар баробарҳуқуқанд.
Бисёрникоҳӣ манъ аст. (Моддаи 33)

Модару кӯдак таҳти ҳимоя ва ғамхории махсуси давлатанд. Падару модар барои тарбияи фарзандон ва фарзандони болиғу қобили меҳнат барои нигоҳубин ва таъмини падару модар масъуланд. … (Моддаи 34)

Дар Тоҷикистон ҳаёти ҷамъиятӣ дар асоси равияҳои гуногуни сиёсӣ ва мафкуравӣ инкишоф меёбад. … (Моддаи 8)

Шаҳрванд ҳақ дорад дар ҳаёти сиёсӣ ва идораи давлатӣ бевосита ва ё ба воситаи вакилонаш иштирок намояд.
Шаҳрвандон ба хидмати давлатӣ ҳуқуқи баробар доранд. ... (Моддаи 27)

Шаҳрванд ҳақ дорад дар ҳаёти сиёсӣ ва идораи давлатӣ бевосита ва ё ба воситаи вакилонаш иштирок намояд.
Шаҳрвандон ба хидмати давлатӣ ҳуқуқи баробар доранд.
Шаҳрванд аз синни 18 ҳуқуқи дар раъйпурсӣ иштирок кардан, интихоб намудан, инчунин аз синни муқаррарнамудаи Конститутсия, қонунҳои конститутсионӣ ва қонунҳо ҳуқуқи интихоб шуданро дорад.
Шахсоне, ки аз тарафи суд ғайри қобили амал дониста шудаанд ва ё мувофиқи ҳукми суд дар ҷойҳои аз озодӣ маҳрумшудагон нигоҳ дошта мешаванд, ҳуқуқи дар интихобот ва раъйпурсӣ иштирок кардан надоранд.
Тартиби гузаронидани интихоботро қонунҳои конститутсионӣ ва қонунҳо танзим менамоянд.
Баргузории раъйпурсӣ тибқи қонуни конститутсионӣ сурат мегирад. (Моддаи 27)

Шаҳрвандон ҳуқуқи муттаҳид шудан доранд. Шаҳрванд ҳақ дорад дар ташкили ҳизбҳои сиёсӣ, аз ҷумла ҳизбҳои характери демократӣ, динӣ ва атеистӣ дошта, иттифоқҳои касаба ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ иштирок намояд, ихтиёран ба онҳо дохил ва аз онҳо хориҷ гардад. … (Моддаи 28)

Дар Тоҷикистон ҳаёти ҷамъиятӣ дар асоси равияҳои гуногуни сиёсӣ ва мафкуравӣ инкишоф меёбад. Мафкураи ҳеҷ як ҳизб, иттиҳодияи ҷамъиятӣ, динӣ, ҳаракат ва гурӯҳе наметавонад ба ҳайси мафкураи давлатӣ эътироф шавад. Иттиҳодияҳои ҷамъиятй ва ҳизбҳои сиёсӣ дар доираи Конститутсия ва қонунҳо таъсис меёбанд ва амал мекунанд. Ташкилотҳои динӣ аз давлат ҷудо буда, ба корҳои давлатӣ мудохила карда наметавонанд.
Таъсис ва фаъолияти иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсие, ки нажодпарастӣ, миллатгароӣ, хусумат, бадбинии иҷтимоӣ ва мазҳабиро тарғиб мекунанд ва ё барои бо зӯрӣ сарнагун кардани сохтори конститутсионӣ ва ташкили гурӯҳҳои мусаллаҳ даъват менамоянд, манъ аст. (Моддаи 8)

Шаҳрвандон ҳуқуқи муттаҳид шудан доранд. Шаҳрванд ҳақ дорад дар ташкили ҳизбҳои сиёсӣ, аз ҷумла ҳизбҳои характери демократӣ, динӣ ва атеистӣ дошта, иттифоқҳои касаба ва дигар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ иштирок намояд, ихтиёран ба онҳо дохил ва аз онҳо хориҷ гардад.
Ҳизбҳои сиёсӣ дар асоси гуногунандешии сиёсӣ барои ташаккул ва ифодаи иродаи халқ мусоидат мекунанд ва дар ҳаёти сиёсӣ иштирок менамоянд. Сохтор ва фаъолияти онҳо бояд ба меъёрҳои демократӣ мувофиқ бошанд. (Моддаи 28)

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон сарвари давлат ва ҳокимияти иҷроия (Ҳукумат) аст. … (Моддаи 64)

Президентро шаҳрвандони Тоҷикистон ба тарзи умумӣ,мустақим, баробар ва овоздиҳии пинҳонӣ ба мӯҳлати 7 сол интихоб менамоянд.
Ҳар як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки синни ӯ аз 35 кам набошад, забони давлатиро донад ва дар қаламрави ҷумҳурӣ на камтар аз 10 соли охир истиқомат дошта бошад, метавонад ба номзадии Президент пешниҳод гардад.
Шахсе ба номзадии Президент ба қайд гирифта мешавад, ки ҳадди ақал 5 фоизи интихобкунандагон ба пешниҳоди номзадии ӯ имзо гузошта бошанд. … (Моддаи 65)

Салоҳияти Президент:
…
4) Сарвазир ва дигар аъзои ҳукуматро таъин ва озод мекунад;
фармон дар бораи таъин ва озод кардани Сарвазир ва дигар аъзои Ҳукуматро ба тасдиқи ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон пешниҳод менамояд;
… (Моддаи 69)

Ҳукумати ҷумҳурӣ аз Сарвазир, муовини якӯм ва муовинони ӯ, вазирон, раисони кумитаҳои давлатӣ иборат аст. … (Моддаи 73)

Маҷлиси Олӣ‐парламенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ‐ мақоми олии намояндагӣ ва қонунгузори Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.
Маҷлиси Олӣ аз ду Маҷлис ‐ Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон иборат аст. … (Моддаи 48)

Интихоботи Маҷлиси намояндагон ба таври умумӣ, баробар, мустақим ва бо овоздиҳии пинҳонӣ сурат мегирад. Маҷлиси намояндагон доимоамалкунанда ва касбӣ мебошад. Ҳар як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон,
ки синни ӯ аз 25 кам набошад ва дорои таҳсилоти олӣ бошад, метавонад вакили
Маҷлиси намояндагон интихоб шавад.
Аз чор се ҳиссаи аъзои Маҷлиси миллӣ ба таври ғайримустақим дар маҷлисҳои якҷояи вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон ва шаҳру ноҳияҳои он, вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои онҳо, шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои он, шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ (якҷоя) бо овоздиҳии пинҳонӣ интихоб мегардад. Дар Маҷлиси миллӣ Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо ва ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ намояндагони баробар доранд.
Аз чор як ҳиссаи аъзои Маҷлиси миллиро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин мекунад.
Фаъолияти Маҷлиси миллӣ даъватӣ мебошад.
Ҳар як шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки синни ӯ аз 35 кам набошад ва дорои таҳсилоти олӣ бошад, метавонад узви Маҷлиси миллӣ интихоб ё таъин шавад.
Ҳар Президенти собиқи Ҷумҳурии Тоҷикистон узви якумраи Маҷлиси миллӣ мебошад, агар ӯ аз истифодаи ин ҳақ даст накашад.
Қонуни конститутсионӣ шумораи аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони
Маҷлиси намояндагон, тартиби интихоби онҳо, тартибиинтихоб нашудан ва мувофиқ набудани ваколати аъзои Маҷлиси миллӣ ва вакилони Маҷлиси намояндагонро танзим мекунад. (Моддаи 49)

Асоси иқтисодиёти Тоҷикистонро шаклҳои гуногуни моликият ташкил медиҳанд.
Давлат фаъолияти озоди иқтисодӣ, соҳибкорӣ, баробарҳуқуқӣ ва ҳифзи ҳуқуқии ҳамаи шаклҳои моликият, аз ҷумла моликияти хусусиро кафолат медихад. (Моддаи 12)

Ҳар кас ҳақ дорад соҳиби моликият ва мерос бошад. ... (Моддаи 32)

… Таъсис ва фаъолияти иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсие, ки нажодпарастӣ, миллатгароӣ, хусумат, бадбинии иҷтимоӣ ва мазҳабиро тарғиб мекунанд ва ё барои бо зӯрӣ сарнагун кардани сохтори конститутсионӣ ва ташкили гурӯҳҳои мусаллаҳ даъват менамоянд, манъ аст. (Моддаи 8)

… Дахлнопазирии шахсро давлат кафолат медиҳад. Ба ҳеҷ кас шиканҷа, ҷазо ва муносибати ғайриинсонӣ раво дида намешавад. Мавриди озмоиши маҷбурии тиббӣ ва илмӣ қарор додани инсон манъ аст.(Моддаи 18)

… Таблиғот ва ташвиқоте, ки бадбинӣ ва хусумати иҷтимоӣ, нажоди, миллӣ, динӣ ва забониро бармеангезанд, манъ аст. … (Моддаи 30)

…Ҳеҷ кас ба меҳнати маҷбурӣ ҷалб карда намешавад, ба истиснои мавридҳое, ки қонун муайян кардааст.
Дар корҳои вазнин, зеризаминӣ ва шароити меҳнаташон зарарнок истифодаи меҳнати занон ва ноболиғон манъ аст. (Моддаи 35)

Давлат оиларо ҳамчун асоси ҷамъият ҳимоя мекунад. … (Моддаи 33)

Модару кӯдак таҳти ҳимоя ва ғамхории махсуси давлатанд. … (Моддаи 34)

Ҳар шахс дар пиронсолӣ, ҳангоми беморӣ, маъюбӣ, гум кардани қобилияти кор, маҳрум шудан аз сарпараст ва мавридҳои дигаре, ки қонун муайян кардааст, кафолати таъмини иҷтимоӣ дорад. (Моддаи 39)

Конститутсияи Тоҷикистон эътибори олии ҳуқуқӣ дорад ва меъёрҳои он мустақиман амал мекунанд. Қонунҳо ва дигар санадҳои ҳуқуқие, ки хилофи Конститутсияанд, эътибори ҳуқуқӣ надоранд.
Давлат ва ҳамаи мақомоти он, шахсони мансабдор, шаҳрвандон ва иттиҳодияҳои онҳо вазифадоранд Конститутсия ва қонунҳои ҷумҳуриро риоя ва иҷро намоянд. ... (Моддаи 10)

Дар Тоҷикистон ҳар шахс вазифадор аст, ки Конститутсия ва қонунҳоро риоя кунад, ҳуқуқ, озодӣ, шаъну шарафи дигаронро эҳтиром намояд.
Надонистани қонун ҷавобгариро истисно намекунад. (Моддаи 42)

... Санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, қисми таркибии низоми ҳуқуқии ҷумҳуриро ташкил медиҳанд. Агар қонунҳои ҷумҳурӣ ба санадҳои ҳуқуқии байналмилалии эътирофшуда мутобиқат накунанд, меъёрҳои санадҳои байналмилалӣ амал мекунанд.
Қонунҳо ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон эътироф кардааст, пас аз интишори расмӣ амал мекунанд. (Моддаи 10)

Ҳуқуқу озодиҳои инсон ва шаҳрванд ба воситаи Конститутсия, қонунҳои ҷумҳурӣ ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки аз тарафи Тоҷикистон эътироф шудаанд, ҳифз мегарданд. ... (Моддаи 14)

... Салоҳияти Суди конститутсионӣ:
1) муайян намудани мувофиқати қонунҳо, санадҳои ҳуқуқии якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон, Маҷлиси миллӣ, Маҷлиси намояндагон. Президент, Ҳукумат, Суди Олӣ, Суди Олии иқтисодӣ ва дигар мақомоти давлатию ҷамъиятӣ, қарордодҳои ба қувваи қонун надаромадаи Тоҷикистон ба Конститутсия;
… (Моддаи 89)

Ҷумҳурии Тоҷикистон давлати соҳибихтиёр, демократӣ, ҳуқуқбунёд, дунявӣ ва ягона мебошад. ...  (Моддаи 1)

… Мафкураи ҳеҷ як ҳизб, иттиҳодияи ҷамъиятӣ, динӣ, ҳаракат ва гурӯҳе наметавонад ба ҳайси мафкураи давлатӣ эътироф шавад. ...
Ташкилотҳои динӣ аз давлат ҷудо буда, ба корҳои давлатӣ мудохила карда наметавонанд. ... (Моддаи 8)

Шакли идораи ҷумҳурӣ, тамомияти арзӣ, моҳияти демократӣ, ҳуқуқбунёдӣ, дунявӣ ва иҷтимоии давлат тағйирнопазиранд. (Моддаи 100)