Belarus

Citizenship and Nationality

English

…
No one may be deprived of citizenship of the Republic of Belarus or of the right to change citizenship.
…
The acquisition and termination of citizenship shall be in accordance with the law. (Art. 10)
Belarusian

...
Ніхто не можа быць пазбаўлены грамадзянства Рэспублікі Беларусь або права змяніць грамадзянства.
...
Набыццё і страта грамадзянства ажыццяўляюцца ў адпаведнасці з законам. (Артыкул 10)
Russian

…
Никто не может быть лишен гражданства Республики Беларусь или права изменить гражданство.
…
Приобретение и утрата гражданства осуществляются в соответствии с законом. (Статья 10)

Citizenship and Nationality

English

House of Representatives:
…
2) considers draft laws … on citizenship,
… (Art. 97)
Belarusian

Палата прадстаўнікоў:
…
2) разглядае праекты законаў, у тым ліку … аб грамадзянстве
… (Артыкул 97)
Russian

Палата представителей:
…
2) рассматривает проекты законов, в том числе … о гражданстве
… (Статья 97)

Jurisdiction and Access

English

…
If the President applies to the Constitutional Court with a proposal to verify the constitutionality of a law within the specified period, the deadline for signing such a law shall be suspended while the proposal is being examined by the Constitutional Court. The opinion of the Constitutional Court must be adopted no later than ten days from the date of submission of the proposal by the President. If the Constitutional Court confirms the constitutionality of a law, the President shall sign it within five days of the adoption of the opinion by the Constitutional Court. If the Constitutional Court finds a law to be unconstitutional, the President shall return it to the House of Representatives.
If the President does not return a law within two weeks of its submission to the President or, if the Constitutional Court has issued an opinion on the constitutionality of a law, within five days of the adoption of the opinion, the law is considered signed. A law is not considered signed and does not enter into force if it could not be returned to Parliament at the end of the session.
... (Art. 100)
Belarusian

...
Калі Прэзідэнт на працягу ўказанага тэрміну звернецца ў Канстытуцыйны Суд з прапановай аб праверцы канстытуцыйнасці закона, тэрмін для падпісання такога закона прыпыняецца на час разгляду прапановы Канстытуцыйным Судом. Заключэнне Канстытуцыйнага Суда павінна быць прынята не пазней за дзесяць дзён з дня ўнясення Прэзідэнтам адпаведнай прапановы. Калі Канстытуцыйны Суд пацвердзіць канстытуцыйнасць закона, Прэзідэнт падпісвае яго ў пяцідзённы тэрмін з дня прыняцця Канстытуцыйным Судом адпаведнага заключэння. У выпадку прызнання Канстытуцыйным Судом закона не адпаведным Канстытуцыі Прэзідэнт вяртае яго ў Палату прадстаўнікоў.
Калі Прэзідэнт не вяртае які-небудзь закон на працягу двух тыдняў пасля таго, як ён быў прадстаўлены Прэзідэнту, а ў выпадку прыняцця Канстытуцыйным Судом заключэння аб канстытуцыйнасці закона – пяці дзён з дня прыняцця адпаведнага заключэння, закон лічыцца падпісаным. Закон не лічыцца падпісаным і не ўступае ў сілу, калі ён не мог быць вернуты ў Парламент у сувязі з заканчэннем сесіі.
... (Артыкул 100)
Russian

...
Если Президент в течение указанного срока обратится в Конституционный Суд с предложением о проверке конституционности закона, срок для подписания такого закона приостанавливается на время рассмотрения предложения Конституционным Судом. Заключение Конституционного Суда должно быть принято не позднее десяти дней со дня внесения Президентом соответствующего предложения. Если Конституционный Суд подтвердит конституционность закона, Президент подписывает его в пятидневный срок со дня принятия Конституционным Судом соответствующего заключения. В случае признания Конституционным Судом закона не соответствующим Конституции Президент возвращает его в Палату представителей.
Если Президент не возвращает какой-либо закон на протяжении двух недель после того, как он был представлен Президенту, а в случае принятия Конституционным Судом заключения о конституционности закона – пяти дней со дня принятия соответствующего заключения, закон считается подписанным. Закон не считается подписанным и не вступает в силу, если он не мог быть возвращен в Парламент в связи с окончанием сессии.
... (Статья 100)

Jurisdiction and Access

English

Justice shall be administered by courts on the basis of the Constitution and other normative legal acts adopted in accordance with it.
If, during the hearing of a case the court has doubts as to the constitutionality of a legal act to be applied, it shall, before issuing a judgment, raise before the Constitutional Court the issue of reviewing the constitutionality of the legal act in question, in accordance with the procedure established by law. (Art. 112)
Belarusian

Суды ажыццяўляюць правасуддзе на падставе Канстытуцыі і прынятых у адпаведнасці з ёй іншых нарматыўных прававых актаў.
Калі пры разглядзе канкрэтнай справы ў суда ўзнікнуць сумненні ў канстытуцыйнасці нарматыўнага прававога акта, які падлягае прымяненню, суд да вынясення судовай пастановы ставіць ва ўстаноўленым законам парадку перад Канстытуцыйным Судом пытанне аб праверцы канстытуцыйнасці гэтага нарматыўнага прававога акта. (Артыкул 112)
Russian

Суды осуществляют правосудие на основании Конституции и принятых в соответствии с ней иных нормативных правовых актов.
Если при рассмотрении конкретного дела у суда возникнут сомнения в конституционности нормативного правового акта, подлежащего применению, суд до вынесения судебного постановления ставит в установленном законом порядке перед Конституционным Судом вопрос о проверке конституционности данного нормативного правового акта. (Статья 112)

Jurisdiction and Access

English

The Constitutional Court shall exercise control over the constitutionality of normative legal acts in the state by means of constitutional judicial proceedings in order to protect the constitutional order of the Republic of Belarus, human and citizen's rights and freedoms guaranteed by the Constitution, to ensure the supremacy of the Constitution and its direct action in the territory of the Republic of Belarus.
... (Art. 116)
Belarusian

Канстытуцыйны Суд ажыццяўляе кантроль за канстытуцыйнасцю нарматыўных прававых актаў у дзяржаве праз канстытуцыйнае судаводства з мэтай абароны канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь, гарантаваных Канстытуцыяй правоў і свабод чалавека і грамадзяніна, забеспячэння вяршэнства Канстытуцыі і яе прамога дзеяння на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь.
… (Артыкул 116)
Russian

Конституционный Суд осуществляет контроль за конституционностью нормативных правовых актов в государстве посредством конституционного судопроизводства в целях защиты конституционного строя Республики Беларусь, гарантированных Конституцией прав и свобод человека и гражданина, обеспечения верховенства Конституции и ее прямого действия на территории Республики Беларусь.
… (Статья 116)

Jurisdiction and Access

English

The Constitutional Court shall give opinions on proposals by the President, the Presidium of the All-Belarusian People's Assembly, the Chamber of Representatives, the Council of the Republic, the Supreme Court and the Council of Ministers:
on the interpretation of the Constitution;
on the constitutionality of laws, presidential decrees, decrees of the Council of Ministers and the regulations of other state bodies.
The Constitutional Court issues opinions on the President's proposals:
on the constitutionality of draft laws amending and supplementing the Constitution;
on the constitutionality of laws passed by Parliament before they are signed by the President;
on the constitutionality of questions submitted to a republican referendum;
on the conformity with the Constitution of the international treaties of the Republic of Belarus which have not entered into force.
In cases provided for in the Constitution, the Constitutional Court shall issue opinions within two weeks:
on the proposal of the Presidium of the All-Belarusian People's Assembly that there are facts of systematic or gross violations of the Constitution by the President;
on the proposal of the President on the existence of a systematic or gross violation of the Constitution by the Houses of Parliament.
The Constitutional Court, on the proposal of the Presidium of the All-Belarusian People's Assembly, shall issue opinions on the constitutionality of the elections of the President, members of the House of Representatives and members of the Council of the Republic.
The Constitutional Court shall rule in the manner prescribed by law:
upon complaints by citizens of violations of their constitutional rights and freedoms by verifying the constitutionality of the laws applied in a particular case, where all other judicial remedies have been exhausted;
upon requests from the courts, checking the constitutionality of legal acts to be applied in specific cases before the courts.
The opinions and judgments of the Constitutional Court are final and cannot be appealed or contested. (Art. 116¹)
Belarusian

Канстытуцыйны Суд па прапановах Прэзідэнта, Прэзідыума Усебеларускага народнага сходу, Палаты прадстаўнікоў, Савета Рэспублікі, Вярхоўнага Суда, Савета Міністраў дае заключэнні:
аб тлумачэнні Канстытуцыі;
аб адпаведнасці Канстытуцыі законаў, указаў Прэзідэнта, пастаноў Савета Міністраў, нарматыўных прававых актаў іншых дзяржаўных органаў.
Канстытуцыйны Суд па прапановах Прэзідэнта дае заключэнні:
аб канстытуцыйнасці праектаў законаў аб унясенні змяненняў і дапаўненняў у Канстытуцыю;
аб адпаведнасці Канстытуцыі законаў, прынятых Парламентам, да іх падпісання Прэзідэнтам;
аб канстытуцыйнасці пытанняў, якія выносяцца на рэспубліканскі рэферэндум;
аб адпаведнасці Канстытуцыі міжнародных дагавораў Рэспублікі Беларусь, якія не ўступілі ў сілу.
У выпадках, прадугледжаных Канстытуцыяй, Канстытуцыйны Суд у двухтыднёвы тэрмін дае заключэнні:
па прапанове Прэзідыума Усебеларускага народнага сходу аб наяўнасці фактаў сістэматычнага або грубага парушэння Прэзідэнтам Канстытуцыі;
па прапанове Прэзідэнта аб наяўнасці фактаў сістэматычнага або грубага парушэння палатамі Парламента Канстытуцыі.
Канстытуцыйны Суд па прапанове Прэзідыума Усебеларускага народнага сходу дае заключэнні аб канстытуцыйнасці правядзення выбараў Прэзідэнта, дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў і членаў Савета Рэспублікі.
Канстытуцыйны Суд у парадку, устаноўленым законам, выносіць рашэнні:
па скаргах грамадзян на парушэнні іх канстытуцыйных правоў і свабод, правяраючы канстытуцыйнасць законаў, прымененых у канкрэтнай справе, калі вычарпаны ўсе іншыя сродкі судовай абароны;
па запытах судоў, правяраючы канстытуцыйнасць нарматыўных прававых актаў, якія падлягаюць прымяненню пры разглядзе судамі канкрэтных спраў.
Заключэнні і рашэнні Канстытуцыйнага Суда з’яўляюцца канчатковымі, абскарджанню і апратэставанню не падлягаюць. (Артыкул 116¹)
Russian

Конституционный Суд по предложениям Президента, Президиума Всебелорусского народного собрания, Палаты представителей, Совета Республики, Верховного Суда, Совета Министров дает заключения:
о толковании Конституции;
о соответствии Конституции законов, указов Президента, постановлений Совета Министров, нормативных правовых актов других государственных органов.
Конституционный Суд по предложениям Президента дает заключения:
о конституционности проектов законов о внесении изменений и дополнений в Конституцию;
о соответствии Конституции законов, принятых Парламентом, до их подписания Президентом;
о конституционности вопросов, выносимых на республиканский референдум;
о соответствии Конституции не вступивших в силу международных договоров Республики Беларусь.
В случаях, предусмотренных Конституцией, Конституционный Суд в двухнедельный срок дает заключения:
по предложению Президиума Всебелорусского народного собрания о наличии фактов систематического или грубого нарушения Президентом Конституции;
по предложению Президента о наличии фактов систематического или грубого нарушения палатами Парламента Конституции.
Конституционный Суд по предложению Президиума Всебелорусского народного собрания дает заключения о конституционности проведения выборов Президента, депутатов Палаты представителей и членов Совета Республики.
Конституционный Суд в порядке, установленном законом, выносит решения:
по жалобам граждан на нарушения их конституционных прав и свобод, проверяя конституционность законов, примененных в конкретном деле, если исчерпаны все другие средства судебной защиты;
по запросам судов, проверяя конституционность нормативных правовых актов, подлежащих применению при рассмотрении судами конкретных дел.
Заключения и решения Конституционного Суда являются окончательными, обжалованию и опротестованию не подлежат. (Статья 116¹)

Education

English

…
Parents or persons in loco parentis shall be entitled and required to raise their children and to take care of their health, development and education,
…
Women and men shall be guaranteed equal rights in their opportunities to receive education and vocational training, … (Art. 32)
Belarusian

…
Бацькі або асобы, якія іх замяняюць, маюць права і абавязаны выхоўваць дзяцей, клапаціцца аб іх здароўі, развіцці і навучанні,
…
Жанчынам і мужчынам забяспечваецца прадастаўленне роўных магчымасцей у атрыманні адукацыі і прафесійнай падрыхтоўцы, … (Артыкул 32)
Russian

…
Родители или лица, их заменяющие, имеют право и обязаны воспитывать детей, заботиться об их здоровье, развитии и обучении,
…
Женщинам и мужчинам обеспечивается предоставление равных возможностей в получении образования и профессиональной подготовке, … (Статья 32)

Education

English

Everyone shall have the right to education.
General secondary and vocational education shall be accessible and free of charge.
Specialised secondary and higher education is available to everyone according to their abilities. Everyone can, on a competitive basis, receive appropriate education free of charge at state educational institutions. (Art. 49)
Belarusian

Кожны мае права на адукацыю.
Гарантуюцца даступнасць і бясплатнасць агульнай сярэдняй і прафесійна-тэхнічнай адукацыі.
Сярэдняя спецыяльная і вышэйшая адукацыя даступная для ўсіх у адпаведнасці са здольнасцямі кожнага. Кожны можа на конкурснай аснове бясплатна атрымаць адпаведную адукацыю ў дзяржаўных установах адукацыі. (Артыкул 49)
Russian

Каждый имеет право на образование.
Гарантируются доступность и бесплатность общего среднего и профессионально-технического образования.
Среднее специальное и высшее образование доступно для всех в соответствии со способностями каждого. Каждый может на конкурсной основе бесплатно получить соответствующее образование в государственных учреждениях образования. (Статья 49)

Education

English

House of Representatives:
…
2) considers draft laws on … education,
… (Art. 97)
Belarusian

Палата прадстаўнікоў:
…
2) разглядае праекты законаў, у тым ліку аб … адукацыі
… (Артыкул 97)
Russian

Палата представителей:
…
2) рассматривает проекты законов, в том числе об … образовании
… (Статья 97)

Employment Rights and Protection

English

…
Women and men shall be ensured equal opportunities … in employment and promotion, … as well as the creation of conditions for the protection of their work and health. (Art. 32)
Belarusian

...
Жанчынам і мужчынам забяспечваецца прадастаўленне роўных магчымасцей ... у працы і вылучэнні па службе (рабоце), ... а таксама стварэнне ўмоў для аховы іх працы і здароўя. (Артыкул 32)
Russian

...
Женщинам и мужчинам обеспечивается предоставление равных возможностей ... в труде и продвижении по службе (работе), ... а также создание условий для охраны их труда и здоровья. (Статья 32)

Employment Rights and Protection

English

Citizens of the Republic of Belarus shall be guaranteed the right to work as the most dignified means of self-assertion, i.e., the right to choose a profession, occupation and work in accordance with one's vocation, abilities, education, vocational training and in accordance with social needs, as well as to healthy and safe working conditions.
The state creates conditions for full employment. If a person is unemployed for reasons beyond his or her control, he or she is guaranteed training in new occupations and further training in accordance with social needs, as well as unemployment benefits in accordance with the law.
… (Art. 41)
Belarusian

Грамадзянам Рэспублікі Беларусь гарантуецца права на працу як найбольш годны спосаб самасцвярджэння чалавека, гэта значыць права на выбар прафесіі, роду заняткаў і работы ў адпаведнасці з прызваннем, здольнасцямі, адукацыяй, прафесійнай падрыхтоўкай і з улікам грамадскіх патрэбнасцей, а таксама на здаровыя і бяспечныя ўмовы працы.
Дзяржава стварае ўмовы для поўнай занятасці насельніцтва. У выпадку незанятасці асобы па не залежных ад яе прычынах ёй гарантуецца навучанне новым спецыяльнасцям і павышэнне кваліфікацыі з улікам грамадскіх патрэбнасцей, а таксама дапамога па беспрацоўі ў адпаведнасці з законам.
… (Артыкул 41)
Russian

Гражданам Республики Беларусь гарантируется право на труд как наиболее достойный способ самоутверждения человека, то есть право на выбор профессии, рода занятий и работы в соответствии с призванием, способностями, образованием, профессиональной подготовкой и с учетом общественных потребностей, а также на здоровые и безопасные условия труда.
Государство создает условия для полной занятости населения. В случае незанятости лица по не зависящим от него причинам ему гарантируется обучение новым специальностям и повышение квалификации с учетом общественных потребностей, а также пособие по безработице в соответствии с законом.
… (Статья 41)

Employment Rights and Protection

English

Employees are guaranteed a just share of remuneration for the economic results of their labour in accordance with the quantity, quality and social significance of such work, but not less than the level which ensures them and their families an existence of independence and dignity.
Women and men, adults and minors, have the right to equal pay for work of equal value. (Art. 42)
Belarusian

Асобам, якія працуюць па найму, гарантуецца справядлівая доля ўзнагароджання ў эканамічных выніках працы ў адпаведнасці з яе колькасцю, якасцю і грамадскім значэннем, але не ніжэй за ўзровень, які забяспечвае ім і іх сем’ям свабоднае і годнае існаванне.
Жанчыны і мужчыны, дарослыя і непаўналетнія маюць права на роўнае ўзнагароджанне за працу роўнай вартасці. (Артыкул 42)
Russian

Лицам, работающим по найму, гарантируется справедливая доля вознаграждения в экономических результатах труда в соответствии с его количеством, качеством и общественным значением, но не ниже уровня, обеспечивающего им и их семьям свободное и достойное существование.
Женщины и мужчины, взрослые и несовершеннолетние имеют право на равное вознаграждение за труд равной ценности. (Статья 42)

Employment Rights and Protection

English

Workers have the right to rest. For wage earners, this right is ensured by the establishment of a working week not exceeding 40 hours, reduced night work, paid annual leave and weekly rest days. (Art. 43)
Belarusian

Працоўныя маюць права на адпачынак. Для тых, хто працуе па найму, гэта права забяспечваецца ўстанаўленнем рабочага тыдня, які не перавышае 40 гадзін, скарочанай працягласцю работы ў начны час, прадастаўленнем штогадовых аплатных водпускаў, дзён штотыднёвага адпачынку. (Артыкул 43)
Russian

Трудящиеся имеют право на отдых. Для работающих по найму это право обеспечивается установлением рабочей недели, не превышающей 40 часов, сокращенной продолжительностью работы в ночное время, предоставлением ежегодных оплачиваемых отпусков, дней еженедельного отдыха. (Статья 43)

Employment Rights and Protection

English

House of Representatives:
…
2) considers draft laws … on the principles of labour and employment regulation;
… (Art. 97)
Belarusian

Палата прадстаўнікоў:
…
2) разглядае праекты законаў, у тым ліку … аб прынцыпах рэгулявання працы і занятасці
… (Артыкул 97)
Russian

Палата представителей:
…
2) рассматривает проекты законов, в том числе … о принципах регулирования труда и занятости
… (Статья 97)

Equality and Non-Discrimination

English

All are equal before the law and are entitled without any discrimination to equal protection of rights and legitimate interests. (Art. 22)
Belarusian

Усе роўныя перад законам і маюць права без усякай дыскрымінацыі на роўную абарону правоў і законных інтарэсаў. (Артыкул 22)
Russian

Все равны перед законом и имеют право без всякой дискриминации на равную защиту прав и законных интересов. (Статья 22)

Obligations of the State

English

…
by upholding human rights and freedoms of every person and citizen, founding of a state governed by the rule of law and a socially just society,
… (Preamble)
Belarusian

...
сцвярджаючы правы і свабоды чалавека і грамадзяніна, асновы прававой дзяржавы і сацыяльна справядлівага грамадства,
... (Прэамбула)
Russian

...
утверждая права и свободы человека и гражданина, устои правового государства и социально справедливого общества,
... (Преамбула)

Obligations of the State

English

An individual, his/her rights, freedoms and guarantees of their realisation shall be the supreme value and purpose of society and the State.
… (Art. 2)
Belarusian

Чалавек, яго правы, свабоды і гарантыі іх рэалізацыі з’яўляюцца найвышэйшай каштоўнасцю і мэтай грамадства і дзяржавы.
… (Артыкул 2)
Russian

Человек, его права, свободы и гарантии их реализации являются высшей ценностью и целью общества и государства.
… (Статья 2)

Obligations of the State

English

Ensuring the rights and freedoms of the citizens of the Republic of Belarus shall be the supreme goal of the State.
…
The state guarantees the rights and freedoms of the citizens of Belarus enshrined in the Constitution, laws and international obligations of the state. (Art. 21)
Belarusian

Забеспячэнне правоў і свабод грамадзян Рэспублікі Беларусь з’яўляецца найвышэйшай мэтай дзяржавы.
...
Дзяржава гарантуе правы і свабоды грамадзян Беларусі, замацаваныя ў Канстытуцыі, законах і прадугледжаныя міжнароднымі абавязацельствамі дзяржавы. (Артыкул 21)
Russian

Обеспечение прав и свобод граждан Республики Беларусь является высшей целью государства.
…
Государство гарантирует права и свободы граждан Беларуси, закрепленные в Конституции, законах и предусмотренные международными обязательствами государства. (Статья 21)

Obligations of the State

English

The State shall be obliged to take all measures available to it to create the internal and international order necessary for full exercise of the rights and freedoms of citizens of the Republic of Belarus provided for in the Constitution.
State bodies, officials and other persons entrusted with the performance of public functions shall, within the limits of their competence, take the measures necessary for the exercise and protection of the rights and freedoms of the individual.
These bodies and individuals are responsible for acts that violate individual rights and freedoms. (Art. 59)
Belarusian

Дзяржава абавязана прымаць усе даступныя ёй меры дзеля стварэння ўнутранага і міжнароднага парадку, неабходнага для поўнага ажыццяўлення правоў і свабод грамадзян Рэспублікі Беларусь, прадугледжаных Канстытуцыяй.
Дзяржаўныя органы, службовыя і іншыя асобы, якім даверана выкананне дзяржаўных функцый, абавязаны ў межах сваёй кампетэнцыі прымаць неабходныя меры для ажыццяўлення і абароны правоў і свабод асобы.
Гэтыя органы і асобы нясуць адказнасць за дзеянні, якія парушаюць правы і свабоды асобы. (Артыкул 59)
Russian

Государство обязано принимать все доступные ему меры для создания внутреннего и международного порядка, необходимого для полного осуществления прав и свобод граждан Республики Беларусь, предусмотренных Конституцией.
Государственные органы, должностные и иные лица, которым доверено исполнение государственных функций, обязаны в пределах своей компетенции принимать необходимые меры для осуществления и защиты прав и свобод личности.
Эти органы и лица несут ответственность за действия, нарушающие права и свободы личности. (Статья 59)

Obligations of the State

English

House of Representatives:
…
2) considers draft laws … on the basic content and principles of the exercise of the rights, freedoms and duties of citizens;
… (Art. 97)
Belarusian

Палата прадстаўнікоў:
…
2) разглядае праекты законаў, у тым ліку … аб асноўным змесце і прынцыпах ажыццяўлення правоў, свабод і абавязкаў грамадзян;
… (Артыкул 97)
Russian

Палата представителей:
…
2) рассматривает проекты законов, в том числе … об основном содержании и принципах осуществления прав, свобод и обязанностей граждан;
… (Статья 97)

Obligations of Private Parties

English

Everyone shall respect the dignity, rights, freedoms and lawful interests of others. (Art. 53)
Belarusian

Кожны абавязаны паважаць годнасць, правы, свабоды, законныя інтарэсы іншых асоб. (Артыкул 53)
Russian

Каждый обязан уважать достоинство, права, свободы, законные интересы других лиц. (Статья 53)

Judicial Protection

English

Everyone shall be guaranteed protection of his or her rights and freedoms by a competent, independent and impartial court in the manner and within the time limits prescribed by law. Decisions and actions (inaction) of state bodies and officials that infringe rights and freedoms may be appealed in court.
In order to protect their rights, freedoms, honour and dignity, citizens are entitled by law to recover in court both pecuniary damage and material compensation for moral damage. (Art. 60)
Belarusian

Кожнаму гарантуецца абарона яго правоў і свабод кампетэнтным, незалежным і бесстароннім судом у парадку і тэрміны, вызначаныя законам. Рашэнні і дзеянні (бяздзеянне) дзяржаўных органаў і службовых асоб, якія ўшчамляюць правы і свабоды, могуць быць абскарджаны ў суд.
З мэтай абароны правоў, свабод, гонару і годнасці грамадзяне ў адпаведнасці з законам маюць права спагнаць у судовым парадку як маёмасную шкоду, так і матэрыяльнае кампенсаванне маральнай шкоды. (Артыкул 60)
Russian

Каждому гарантируется защита его прав и свобод компетентным, независимым и беспристрастным судом в порядке и сроки, определенные законом. Решения и действия (бездействие) государственных органов и должностных лиц, ущемляющие права и свободы, могут быть обжалованы в суд.
С целью защиты прав, свобод, чести и достоинства граждане в соответствии с законом вправе взыскать в судебном порядке как имущественный вред, так и материальное возмещение морального вреда. (Статья 60)

Judicial Protection

English

Everyone shall have the right in accordance with international treaties of the Republic of Belarus to appeal to international organizations to defend their rights and liberties, provided all available domestic means of legal defence have been exhausted. (Art. 61)
Belarusian

Кожны мае права ў адпаведнасці з міжнароднымі дагаворамі Рэспублікі Беларусь звяртацца ў міжнародныя арганізацыі з мэтай абароны сваіх правоў і свабод, калі вычарпаны ўсе наяўныя ўнутрыдзяржаўныя сродкі прававой абароны. (Артыкул 61)
Russian

Каждый вправе в соответствии с международными договорами Республики Беларусь обращаться в международные организации с целью защиты своих прав и свобод, если исчерпаны все имеющиеся внутригосударственные средства правовой защиты. (Статья 61)

Limitations and/or Derogations

English

Restrictions on the rights and freedoms of individuals shall be permitted only in cases provided for by law, in the interests of national security, public order, protection of morals, public health or the rights and freedoms of others.
No one may enjoy advantages and privileges contrary to the law. (Art. 23)
Belarusian

Абмежаванне правоў і свабод асобы дапускаецца толькі ў выпадках, прадугледжаных законам, у інтарэсах нацыянальнай бяспекі, грамадскага парадку, абароны маралі, здароўя насельніцтва, правоў і свабод іншых асоб.
Ніхто не можа карыстацца перавагамі і прывілеямі, якія супярэчаць закону. (Артыкул 23)
Russian

Ограничение прав и свобод личности допускается только в случаях, предусмотренных законом, в интересах национальной безопасности, общественного порядка, защиты нравственности, здоровья населения, прав и свобод других лиц.
Никто не может пользоваться преимуществами и привилегиями, противоречащими закону. (Статья 23)

Limitations and/or Derogations

English

The exercise of the rights and freedoms of the individual enshrined in this Constitution may be suspended only in conditions of state of emergency or martial law in the manner and within the limits determined by the Constitution and the law.
In the exercise of special measures during a state of emergency, the rights provided for in Article 24, part three of Article 25, Articles 26 and 31 of the Constitution may not be restricted. (Art. 63)
Belarusian

Ажыццяўленне прадугледжаных гэтай Канстытуцыяй правоў і свабод асобы можа быць прыпынена толькі ва ўмовах надзвычайнага або ваеннага становішча ў парадку і межах, вызначаных Канстытуцыяй і законам.
Пры ажыццяўленні асобых мер у перыяд надзвычайнага становішча не могуць абмяжоўвацца правы, прадугледжаныя ў артыкуле 24, частцы трэцяй артыкула 25, артыкулах 26, 31 Канстытуцыі. (Артыкул 63)
Russian

Осуществление предусмотренных настоящей Конституцией прав и свобод личности может быть приостановлено только в условиях чрезвычайного или военного положения в порядке и пределах, определенных Конституцией и законом.
При осуществлении особых мер в период чрезвычайного положения не могут ограничиваться права, предусмотренные в статье 24, части третьей статьи 25, статьях 26, 31 Конституции. (Статья 63)

Marriage and Family Life

English

Marriage as the union of a woman and a man, the family, maternity, paternity and childhood shall be protected by the State.
A woman and a man, on reaching marriageable age, have the right to marry voluntarily and to create a family. Spouses have equal rights in marriage and family.
Parents or persons in loco parentis have the right and the duty to bring up their children, care for their health, development and education, prepare them for socially useful work, instil in them a culture of respect for the law and for the historical and national traditions of Belarus. ... Children are obliged to take care of and assist their parents and persons in loco parentis.
The state provides support for families with children, orphans and children left without parental care.
The state ensures the priority of raising children within the family. Children may be separated from their family against the will of their parents and other persons in loco parentis only based on a court order if the parents or other persons in loco parentis fail to fulfil their obligations.
… (Art. 32)
Belarusian

Шлюб як саюз жанчыны і мужчыны, сям’я, мацярынства, бацькоўства і дзяцінства знаходзяцца пад абаронай дзяржавы.
Жанчына і мужчына па дасягненні шлюбнага ўзросту маюць права на добраахвотнай аснове ўступіць у шлюб і стварыць сям’ю. Сужэнцы маюць роўныя правы ў шлюбе і сям’і.
Бацькі або асобы, якія іх замяняюць, маюць права і абавязаны выхоўваць дзяцей, клапаціцца аб іх здароўі, развіцці і навучанні, рыхтаваць да грамадска карыснай працы, прывіваць культуру і павагу да законаў, гістарычных і нацыянальных традыцый Беларусі. ... Дзеці абавязаны клапаціцца пра бацькоў, а таксама пра асоб, якія іх замяняюць, і аказваць ім дапамогу.
Дзяржава аказвае падтрымку сем’ям з дзецьмі, дзецям-сіротам і дзецям, якія засталіся без апекавання бацькоў.
Дзяржава забяспечвае прыярытэт выхавання дзяцей у сям’і. Дзеці могуць быць аддзелены ад сваёй сям’і супраць волі бацькоў і іншых асоб, якія іх замяняюць, толькі на падставе рашэння суда, калі бацькі або іншыя асобы, якія іх замяняюць, не выконваюць сваіх абавязкаў.
... (Артыкул 32)
Russian

Брак как союз женщины и мужчины, семья, материнство, отцовство и детство находятся под защитой государства.
Женщина и мужчина по достижении брачного возраста имеют право на добровольной основе вступить в брак и создать семью. Супруги имеют равные права в браке и семье.
Родители или лица, их заменяющие, имеют право и обязаны воспитывать детей, заботиться об их здоровье, развитии и обучении, готовить к общественно полезному труду, прививать культуру и уважение к законам, историческим и национальным традициям Беларуси. ... Дети обязаны заботиться о родителях, а также о лицах, их заменяющих, и оказывать им помощь.
Государство оказывает поддержку семьям с детьми, детям-сиротам и детям, оставшимся без попечения родителей.
Государство обеспечивает приоритет воспитания детей в семье. Дети могут быть отделены от своей семьи против воли родителей и других лиц, их заменяющих, только на основании решения суда, если родители или другие лица, их заменяющие, не выполняют своих обязанностей.
… (Статья 32)

Marriage and Family Life

English

House of Representatives:
…
2) considers draft laws on … marriage, family, children, motherhood, fatherhood, parenthood, education,
… (Art. 97)
Belarusian

Палата прадстаўнікоў:
…
2) разглядае праекты законаў, у тым ліку … аб шлюбе, сям’і, дзяцінстве, мацярынстве, бацькоўстве, выхаванні, адукацыі
… (Артыкул 97)
Russian

Палата представителей:
…
2) рассматривает проекты законов, в том числе … о браке, семье, детстве, материнстве, отцовстве, воспитании, образовании
… (Статья 97)

Minorities

English

The State shall regulate relations between social, national and other communities based on the principles of equality before the law and respect for their rights and interests.
… (Art. 14)
Belarusian

Дзяржава рэгулюе адносіны паміж сацыяльнымі, нацыянальнымі і іншымі супольнасцямі на аснове прынцыпаў роўнасці перад законам, павагі іх правоў і інтарэсаў.
… (Артыкул 14)
Russian

Государство регулирует отношения между социальными, национальными и другими общностями на основе принципов равенства перед законом, уважения их прав и интересов.
… (Статья 14)

Minorities

English

The State is responsible for the preservation of the historical, cultural and spiritual heritage and the free development of the cultures of all national communities residing in the Republic of Belarus.
... (Art. 15)
Belarusian

Дзяржава адказная за захаванне гісторыка-культурнай і духоўнай спадчыны, свабоднае развіццё культур усіх нацыянальных супольнасцей, якія пражываюць у Рэспубліцы Беларусь.
... (Артыкул 15)
Russian

Государство ответственно за сохранение историко-культурного и духовного наследия, свободное развитие культур всех национальных общностей, проживающих в Республике Беларусь.
... (Статья 15)

Minorities

English

Everyone shall have the right to maintain his national identity and no one shall be compelled to determine and declare his national identity.
Insult to national dignity is punishable under the law.
Everyone shall have the right to use his or her mother tongue and choose the language of communication. The state shall guarantee, in accordance with the law, the freedom to choose the language of upbringing and education. (Art. 50)
Belarusian

Кожны мае права захоўваць сваю нацыянальную прыналежнасць, таксама як ніхто не можа быць прымушаны да вызначэння і ўказання нацыянальнай прыналежнасці.
Знявага нацыянальнай годнасці караецца згодна з законам.
Кожны мае права карыстацца роднай мовай, выбіраць мову зносін. Дзяржава гарантуе ў адпаведнасці з законам свабоду выбару мовы выхавання і навучання. (Артыкул 50)
Russian

Каждый имеет право сохранять свою национальную принадлежность, равно как никто не может быть принужден к определению и указанию национальной принадлежности.
Оскорбление национального достоинства преследуется согласно закону.
Каждый имеет право пользоваться родным языком, выбирать язык общения. Государство гарантирует в соответствии с законом свободу выбора языка воспитания и обучения. (Статья 50)

Minorities

English

House of Representatives:
…
2) considers draft laws … on the rights of national minorities
… (Art. 97)
Belarusian

Палата прадстаўнікоў:
…
2) разглядае праекты законаў, у тым ліку … аб правах нацыянальных меншасцей
… (Артыкул 97)
Russian

Палата представителей:
…
2) рассматривает проекты законов, в том числе … о правах национальных меньшинств
… (Статья 97)

Participation in Public Life and Institutions

English

…
Women and men shall be ensured equal opportunities in education and training, in employment and promotion, in social, political, cultural and other spheres of activity, as well as the creation of conditions for the protection of their work and health. (Art. 32)
Belarusian

…
Жанчынам і мужчынам забяспечваецца прадастаўленне роўных магчымасцей у атрыманні адукацыі і прафесійнай падрыхтоўцы, у працы і вылучэнні па службе (рабоце), у грамадска-палітычнай, культурнай і іншых сферах дзейнасці, а таксама стварэнне ўмоў для аховы іх працы і здароўя. (Артыкул 32)
Russian

…
Женщинам и мужчинам обеспечивается предоставление равных возможностей в получении образования и профессиональной подготовке, в труде и продвижении по службе (работе), в общественно-политической, культурной и других сферах деятельности, а также создание условий для охраны их труда и здоровья. (Статья 32)

Participation in Public Life and Institutions

English

Citizens of the Republic of Belarus shall have the right to participate in public affairs both directly and through freely elected representatives.
The direct participation of citizens in the management of the affairs of society and the State is ensured by holding referendums, discussing draft laws, other normative legal acts and issues of national and local importance, and by other means defined by law.
In accordance with the procedure established by law, citizens of the Republic of Belarus take part in the discussion of questions of state and public life at national and local assemblies. (Art. 37)
Belarusian

Грамадзяне Рэспублікі Беларусь маюць права ўдзельнічаць у вырашэнні дзяржаўных спраў як непасрэдна, так і праз свабодна выбранных прадстаўнікоў.
Непасрэдны ўдзел грамадзян у кіраванні справамі грамадства і дзяржавы забяспечваецца правядзеннем рэферэндумаў, абмеркаваннем праектаў законаў, іншых нарматыўных прававых актаў і пытанняў рэспубліканскага і мясцовага значэння, іншымі вызначанымі законам спосабамі.
У парадку, устаноўленым заканадаўствам, грамадзяне Рэспублікі Беларусь прымаюць удзел у абмеркаванні пытанняў дзяржаўнага і грамадскага жыцця на рэспубліканскіх і мясцовых сходах. (Артыкул 37)
Russian

Граждане Республики Беларусь имеют право участвовать в решении государственных дел как непосредственно, так и через свободно избранных представителей.
Непосредственное участие граждан в управлении делами общества и государства обеспечивается проведением референдумов, обсуждением проектов законов, иных нормативных правовых актов и вопросов республиканского и местного значения, другими определенными законом способами.
В порядке, установленном законодательством, граждане Республики Беларусь принимают участие в обсуждении вопросов государственной и общественной жизни на республиканских и местных собраниях. (Статья 37)

Participation in Public Life and Institutions

English

Citizens of the Republic of Belarus, in accordance with their abilities, professional training shall have the right of equal access to any public office. (Art. 39)
Belarusian

Грамадзяне Рэспублікі Беларусь у адпаведнасці са сваімі здольнасцямі, прафесійнай падрыхтоўкай маюць права роўнага доступу да любых пасад у дзяржаўных органах. (Артыкул 39)
Russian

Граждане Республики Беларусь в соответствии со своими способностями, профессиональной подготовкой имеют право равного доступа к любым должностям в государственных органах. (Статья 39)